Menu

Onderdeel van Pixfactory

Ik-ook-syndroom

Voor wie fotografeer je? Voor jezelf of voor anderen? Waarom dan toch dat kuddegdrag, waarom zo graag op de plaat willen zetten wat anderen ook fotograferen? Dat heet het 'ik-ook-syndroom' en het is zonde voor je creativiteit!
Met zijn allen dezelfde kant op, geen botsing maar niet spannend
Met zijn allen dezelfde kant op. Het voorkomt misschien botsingen, maar spannend is het niet. Fotograaf: Marijn Heuts

Vroeger, een jaar of 15 geleden misschien, toen natuurfotografie nog voor een handvol bebaarde mannen met te veel tijd en te weinig vrienden was. Nederlandstalige internetzoekopdrachten op natuurfotografie gaven nul resultaten, Engelstalige searches (via Altavista en Hotbot) leidden steeds naar dezelfde twee Amerikaanse sites met basisinformatie over vogelfotografie. Je moest het dus allemaal zelf uitvogelen. Veel buiten zijn, veel zoeken, veel oefenen, veel fouten maken, maar ook veel uniek beeld maken. Je wist pas waar je medefotografen mee bezig waren als hun prachtige resultaten werden gepubliceerd. Waar die beelden waren gemaakt en wat er bij kwam kijken was niet bekend en eigenlijk ook niet relevant.

‘ik-ook-syndroom’

Hoe anders ziet de wereld er nu uit. We staan allemaal met elkaar in contact, plaatsen onze beelden vanuit het veld al op internet (liefst eerder dan de andere fotografen) en kunnen naar hartenlust commentaar geven en vragen stellen. Het haalt voor mij een groot deel van de verrassing uit de fotografie. Als beeld in de bladen verschijnt, is de kans groot dat ik het al een keer ergens heb gezien. Alleen een paar fotografen die een serieuze boterham proberen te verdienen, houden hun projecten geheim en plaatsen er nauwelijks beeld van. Enerzijds om de nieuwswaarde – en daarmee verkoopwaarde- van hun verhaal niet nadelig te beïnvloeden, anderzijds om te voorkomen dat anderen met het onderwerp of idee aan de haal gaan. Want de beschikbaarheid van informatie heeft ook geleid tot wat ik het ‘ik-ook-syndroom’ noem. Je ziet een mooie foto op internet en denkt: ik ook! Je klimt meteen in de digitale pen en vraagt de fotograaf waar die foto is gemaakt, of nog brutaler, of je een keer mee mag. Herkenbaar?

Van de gebaande paden af: prikkeldraad maar witte wereld
Van de gebaande paden afwijken brengt je soms in aanraking met prikkeldraad, maar meestal ligt er een maagdelijk witte wereld op je te wachten. Fotograaf: Marijn Heuts

Wenssoorten en (na)maken

Als het een beetje uit de hand loopt, leidt een enkele foto al snel tot een clusterbom aan identieke beelden op sociale media. Ga eens voor jezelf na van hoeveel beelden die je op je Facebook-tijdlijn voorbij ziet komen, je meteen weet waar of bij wie ze zijn gemaakt? Dat zijn er schrikbarend veel! Natuurlijk is er niets mis mee om zo aan bepaalde beelden te komen. Denk aan lastige soorten, echte wenssoorten, of een krappe deadline van een klant. Ik kan me echter niet voorstellen dat het erg veel voldoening geeft de eigenaar te zijn van een van de vele portfolio’s die volledig bestaan uit beelden die veel anderen ook hebben. Misschien is er een korte genoegdoening net na het (na)maken van zo’n foto, maar die kick is van korte duur en maakt al gauw plaats voor honger naar meer. Een soort suikerverslaving. Op naar dat volgende beeld om de in principe oneindige verzameling nog binnen dit leven compleet te krijgen. Om maar niet onder te doen voor, ja voor wie eigenlijk? Iedereen?

Zelfs geen likes meer voor zalmberen..

Is het niet veel leuker en uitdagender op zoek te gaan naar uniek beeld en plekken te (be)zoeken die je nauw aan het hart liggen, in plaats van anderen blind te kopiëren? Beeldredacties zijn altijd op zoek naar bijzonder beeld en als jouw foto duidelijk afwijkt van de grijze massa aan identieke beelden, heb je meer kans op publicatie. En als je gevoelig bent voor ‘likes’ en ander digitaal gekietel: een unieke foto levert er meestal meer op dan de zoveelste foto van die bekende plek, hoe spectaculair ook. Door al dat ‘ik-ook-gedrag’ treedt er zoveel verzadiging op dat zelfs een naar zalm duikende grizzlybeer in een frame vol spetters nauwelijks meer aandacht krijgt.

Beleven in plaats van verzamelen

Maar natuurlijk fotografeer je vooral voor jezelf, toch? Het verhaal achter een zelf bij elkaar gevochten beeld blijft je bij. Elke keer als die foto op je scherm verschijnt, is het avontuur weer daar, en dat gevoel is veel sterker en meer waard dan het afvinken van de zoveelste ‘ik ook’. Beleving in plaats van verzameling, kwaliteit in plaats van kwantiteit, kunst in plaats van vervalsing, inspiratie in plaats van imitatie, schaap in plaats van kudde, reis in plaats van doel. En meedoen in plaats van willen winnen. Hoewel: het aandeel ‘ik ook-foto’s’ tussen de winnende beelden bij fotowedstrijden is meestal omgekeerd evenredig aan het aantal ‘ik ook-foto’s’ op je Facebook-tijdlijn. I rest my case.

Het proberen te maken van uniek beeld getuigt van – en biedt kansen tot – creativiteit, durf, inzicht en doorzettingsvermogen. Ik heb mijn syndroom weten te beteugelen. Jij ook?

Geef een reactie

4 reacties

  1. Leuke benaming het ‘ik-ook-syndroom’. Ik denk dat het menselijke natuur is om je meerdere te erkennen en proberen deze na te streven (al ben ik geen kenner van de menselijke psychologie). Ik krijg dit gevoel ook als op het internet foto’s bekijk, dank denk ik ook: leuke foto, daar wil ik wel eens foto’s nemen. Gelukkig voor mij is dit gevoel maar kortstondig, en tegen de tijd dat ik mijn camera vastneem denk ik al terug: Waar kan ik foto’s gaan nemen die origineel zijn, die nog niet door te veel mensen genomen zijn, of ideaal: een foto die nog nooit genomen is.

  2. Gecombineerd met artikel http://natuurfotografie.nl/fotohutten-gekochte-fotos/ : Omdat iedereen iedereen wil nadoen, wordt de uitdaging des te groter en des te spannender om een plaatje of filmpje te schieten die niemand anders heeft. En DAT vergt pas geduld… Vergelijking met jagen? Ja, is ook vaak door me heen gegaan. Gelukkig heeft fotograferen en filmen een volledig ander doel dan de jacht, maar hetzelfde soort adrenaline zal er ongetwijfeld zijn.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

4 reacties

  1. Leuke benaming het ‘ik-ook-syndroom’. Ik denk dat het menselijke natuur is om je meerdere te erkennen en proberen deze na te streven (al ben ik geen kenner van de menselijke psychologie). Ik krijg dit gevoel ook als op het internet foto’s bekijk, dank denk ik ook: leuke foto, daar wil ik wel eens foto’s nemen. Gelukkig voor mij is dit gevoel maar kortstondig, en tegen de tijd dat ik mijn camera vastneem denk ik al terug: Waar kan ik foto’s gaan nemen die origineel zijn, die nog niet door te veel mensen genomen zijn, of ideaal: een foto die nog nooit genomen is.

  2. Gecombineerd met artikel http://natuurfotografie.nl/fotohutten-gekochte-fotos/ : Omdat iedereen iedereen wil nadoen, wordt de uitdaging des te groter en des te spannender om een plaatje of filmpje te schieten die niemand anders heeft. En DAT vergt pas geduld… Vergelijking met jagen? Ja, is ook vaak door me heen gegaan. Gelukkig heeft fotograferen en filmen een volledig ander doel dan de jacht, maar hetzelfde soort adrenaline zal er ongetwijfeld zijn.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Marijn Heuts

Marijn Heuts

Marijn Heuts is een natuurfotograaf die met een creatieve insteek zowel landschappen, dieren, planten als abstracten fotografeert.

Meer columns van deze auteur

Deze artikelen vind je vast ook interessant: