Systematiek zonder esthetiek?
Het doel en de schaal van die registratie kan heel verschillend zijn. Zo is er het project NL in beeld, dat tot doel heeft met vele fotografen samen het landschap van Nederland te documenteren. Het streven is om alle 36.000 Nederlandse kilometerhokken die niet volledig uit water bestaan vanuit het midden van dat hok te fotograferen in de vier windrichtingen, en bij voorkeur ook nog in alle seizoenen. Hierbij gaat het niet om esthetiek, maar puur om het op een standaardmanier registreren van het landschap anno nu. Door dit project om de zoveel tijd te herhalen krijgen wij een gedetailleerd beeld van de veranderingen in het Nederlandse landschap.
Maar je kunt ook zelf, op eigen initiatief vastleggen hoe een landschap door de dag, de seizoenen en de jaren heen verandert. Dit doe je al min of meer vanzelf als je een gebied regelmatig bezoekt en fotografeert. Hierdoor bouw je gaandeweg een interessant fotoarchief op waarmee je dat landschap en de veranderingen daarin in vele schakeringen documenteert. Zo leer je niet alleen dat gebied steeds beter kennen, je ontdekt ook welke tijdstippen, seizoenen en weersomstandigheden kansen bieden voor onderscheidende foto’s. Op die manier creëert registrerende landschapsfotografie ook een vruchtbare basis voor meer artistiek-esthetische beelden. Het kan zelfs zo maar leiden tot een prijswinnend kunstwerk.
Drie maal daags een kiekje?
Door je onderwerp in alle seizoenen en bij wisselende weersomstandigheden vanaf dezelfde plek op dezelfde manier vast te leggen, krijg je een verzameling foto’s die soms dramatisch verschillen in verschijningsvorm en sfeer. Hiermee kun je misschien niet alleen de jaargetijden, maar ook de twaalf maanden van het jaar uitbeelden. Sommige plekken lenen zich zelfs voor zo’n fotoverslag op een dag, zoals een getijdengebied aan de kust dat droogvalt en vervolgens weer onderloopt. Nog een stap verder en je gaat van registrerende fotografie naar timelapse-fotografie.
Zoals je verschillen in een landschap in de tijd kunt vastleggen, zo is het natuurlijk ook mogelijk om een bepaalde route door een landschap te volgen en datgene wat je tegenkomt en de moeite waard vindt in beeld te brengen. Zo’n route kun je volledig vrij zelf kiezen of je min of meer laten ‘dicteren’ door bestaande structuren. Zo kun je bijvoorbeeld langs het strand bij iedere strandpaal om de kilometer de zee en de duinen vastleggen of langs de Oostvaardersdijk bij ieder hectometerpaaltje het panorama fotograferen.
Een bijzondere en populaire vorm van registrerende landschapsfotografie is het reisverslag. Misschien wil je daarbij als landschapsfotograaf vooral ‘perfecte beelden’ die je al min of meer in je hoofd hebt gaan maken, op plaatsen die je al kent of waarover je informatie hebt verzameld. Dan wil je wellicht geen tijd ‘verdoen’ met het fotograferen van onderwerpen die toevallig op je weg komen. Maar je kunt ook vrijwel zonder voorbereiding op reis gaan en spontaan zo creatief en fraai mogelijk vastleggen wat je tegenkomt. Onder de opnames uit zo’n serie zullen misschien minder topfoto’s zitten, maar de serie als geheel kan wel een pakkend beeldverhaal vertellen.
Vanzelfsprekend is het bij registrerende landschapsfotografie van belang dat je goed archiveert. Een deel van je opnamegegevens wordt gelukkig ’vanzelf’ al vastgelegd in de exif-data die je camera opslaat, maar de richting waarin een foto is gemaakt moet je bijvoorbeeld vaak zelf vastleggen. Steeds meer camera’s kunnen de exacte plaats waar een foto is gemaakt vastleggen door middel van GPS-coördinaten. Wanneer je camera die mogelijkheid niet biedt, kun je ook na afloop nog je opnames van GPS-coördinaten voorzien bijvoorbeeld met Adobe Photoshop Lightroom.
