Selfies met jonge dieren; hoax of werkelijkheid?

Het artikel in Metro maakte ook melding van het feit dat fotografen de dieren eerst verdoven waarna de foto’s gemaakt worden. Zelfs de landelijke radio en TV besteedden uitgebreid aandacht aan dit onderwerp.

Waarom komt een boswachter van Natuurmonumenten met zo’n verhaal? Niemand van ons team heeft eerder dergelijke selfies gezien en een zoektocht op Google en Twitter naar selfies met wilde dieren levert geen resultaat op behalve selfies met huisdieren en dieren uit de dierentuin. Is het echt een trend of is men zo wanhopig op zoek naar aandacht van de media dat dit over de rug van natuurfotografen moet gebeuren? Opvallend is dat alle media dit bericht overnemen zonder kritische vragen te stellen.

Wat is er aan de hand?

Tijd om op onderzoek uit te gaan en die kritische vragen wél te stellen. Wat is er werkelijk aan de hand en wat klopt er van de dode dieren die gevonden zouden worden? We beginnen bij de bron van dit verhaal: boswachter Frans Kapteijns uit Brabant en vragen hem hoeveel selfies er bij hem bekend zijn en hoe men weet dat gevonden dode dieren het gevolg zijn van deze selfies.

Op deze vraag geeft Frans Kapteijns een helder antwoord: hij kent dergelijke selfies niet, maar de redacteur van Metro zou dit op social media hebben gezien en naar aanleiding daarvan contact hebben opgenomen. Dat er dieren door zouden doodgaan klopt dus ook niet? “Nee, we vinden wel eens dode dieren en soms vermoedden we dat dit door verstoring is gekomen, maar zeker weten doen we dat niet”.

Kapteijns relativeert het gewraakte artikel in grote mate. Over de loop van de afgelopen zes á zeven jaar is het enkele keren voorgekomen dat hij of zijn collega’s een situatie aantroffen die niet door de beugel kon. Als concreet voorbeeld noemt hij een roestplaats van ransuilen waar iemand dennenappels stond te gooien naar een ransuil om de vogel naar een andere plaats te dirigeren waar hij een betere foto zou kunnen maken.

Vragend naar meer voorbeelden blijkt het te gaan om grote grazers zoals het te dicht komen bij Schotse hooglanders of het voeren van ‘wilde’ paarden.

Hobbyfotografen

Kapteijns: “Ik heb nadrukkelijk tegen de betreffende redacteur gezegd dat ze niet moest schrijven dat het om natuurfotografen gaat. Want in dit geval gaat het niet over natuurfotografen, maar over onwetende burgers die met een smartphone proberen een foto te maken van een takkeling of een reekalfje. Natuurfotografen weten meestal heel goed waar ze mee bezig zijn en daar hebben we geen problemen mee”.

Er klinkt spijt door in de stem Kapteijns als ik vraag waar het stikstof verhaal vandaan komt. Hij erkent dat het aangehaalde voorbeeld over het verdoven met stikstof uit 2009 komt. En laat dit nou precies het punt zijn waar alle radio en TV programma’s mee uitpakken…

Op het einde van het gesprek zegt Kapteijn: “toch is het wel goed dat er af en toe een beetje reuring is”. Met deze opmerking wordt de agenda van Natuurmonumenten helder. De waarheid en actualiteit zijn ondergeschikt aan media aandacht.

Geen selfies?

De hoogste tijd om contact te zoeken met de auteur van het artikel waar het allemaal mee begon: Anne Fleur Pel van Metro. Zij zegt dat ze van verschillende kanten heeft begrepen dat mensen te dicht bij wilde dieren komen. Op de vraag of zij ook concrete selfies heeft gezien van wilde of jonge dieren in Nederland zegt zij dat dit niet het geval is. Waarom dan toch gekozen om het artikel deze titel te geven? Tja omdat dit nou eenmaal het beste werkt? Maar dat over de rug van natuurfotografen? “Nee, het gaat niet over natuurfotografen, het gaat over hobbyfotografen”. O ja en dan mag het wel?

Pel besluit het gesprek met de opmerking dat ik zeker contact moet opnemen met de persvoorlichter van Natuurmonumenten want volgens hen is het echt een groot probleem.

In het telefoongesprek met de persvoorlichter betreurt zij dat de media aan de haal zijn gegaan met het verhaal en dat zo’n stikstof verhaal uit 2009 toch weer wordt gehypt en dat dit door radio en TV eruit wordt gehaald, terwijl dit soort misstanden echt grote uitzonderingen zijn.

“Onze collega’s van social media zien bij fotowedstrijden die wij organiseren wel selfies voorbijkomen. Dit zijn meestal selfies met grote grazers zoals Schotse Hooglanders. Mensen beseffen niet dat deze dieren onverwacht kunnen reageren, het is belangrijk om afstand te houden.

Toen wij vier weken geleden Metro benaderden hadden wij als insteek dat het weer voorjaar wordt en er jonge vogels en dieren geboren worden en dat als je deze tegenkomt met rust moet laten. Verderop in het artikel komt dit ook aan bod, maar laten we zeggen dat het journalistieke vrijheid is om het artikel te beginnen dat het maken van selfies in de Nederlandse natuur een groot probleem is en soms een dodelijke afloop kent”.

Hoax

Er is dus geen sprake van het maken van selfies van wilde dieren in de Nederlandse natuur, laat staan van een trend. Hooguit worden er af en toe selfies gemaakt met een Schotse hooglander of een andere grote grazer.

Bereikt Natuurmonumenten met deze mediastrategie niet het tegenovergestelde van wat ze willen bereiken? Metro heeft een eigen agenda en maakt een sensationeel verhaal waardoor de boodschap ondersneeuwt. En bovendien: vóór dit artikel had nog niemand gehoord van deze natuur-selfies en nu heeft Natuurmonumenten wellicht zelf een hype gecreëerd.

Vandaag hoorde ik dat er nog een nieuwe trend zou zijn: boswachters zouden tijdens interviews massaal selfies maken met journalisten. De bond voor verantwoorde journalistiek komt hiertegen in het verweer: journalisten zijn geen opgejaagd wild…