Menu

Onderdeel van Pixfactory

Veenmossen

Veenmossen zijn nietige plantjes die tot veel in staat zijn. Ze bouwen landschappen en ze staan aan de basis van onze energievoorziening. Dankzij enkele bijzondere eigenschappen die deze veenvormers bezitten en dankzij het bundelen van krachten.
Fraai veenmos van boven gezien. Fotograaf: Ron Poot

Een veenmosplantje heeft een kop en een staart. Daardoor zijn veenmossen makkelijk te herkennen. Het kopje is bolvorming en bestaat uit een bundeling van takjes. Hier groeit het mosplantje, door bovenin steeds weer nieuwe takjes te vormen. Vanuit het kopje groeit de hoofdstengel in de lengte uit. Zo ontstaat het staartje onder het kopje. Langgerekt en met overal sliertige zijtakjes. De onderste, oudste delen van de stengel en takjes sterven op enig moment af. Zo ontstaat een eeuwig doorgroeiend plantje, dat groeit van boven en sterft van onderen.

Het karakteristieke kopje van veenmos.
Het karakteristieke kopje van veenmos. Fotograaf: Ron Poot

Veenmossen doen het samen. De planten vormen dichte tapijten. Kopje aan kopje vormen ze een levende veenmos-mat. Aan de onderkant sterven de mosplanten af en vormen ze een veenlaag, een dode zure organische laag. Eeuw na eeuw groeit die veenlaag en verandert langzaam in turf. Door het gewicht perst de veenlaag steeds verder in elkaar en wordt harder. En zo ontstaat op den duur bruinkool en nog later steenkool. Zo was en is veenmos belangrijk voor de energievoorziening.

Een belangrijke eigenschap van veenmos is dat het water opneemt als een spons. Een dikke veenmoslaag houdt zoveel water vast, dat hij zelfs boven het wateroppervlak uit kan groeien. Veenmosdekens kunnen zo meters dik worden. De dode veenlaag er onder verzuurt en weinig andere planten houden het nog uit. Veenmos domineert. Het veenlandschap ontstaat.

Jarenlang bepaalde het veenlandschap het aanzicht van grote delen van ons land. Laagveen in het westen en hoogveen in het oosten. Door grootschalige ontginning is het grotendeels verdwenen en omgetoverd tot landbouwgrond. Voor een indruk van het oorspronkelijke landschap moet je naar Ierland of de Hoge venen in de Ardennen.

Fototips

Karakteristiek hoogveenlandschap van de Engbertsdijksvenen.
Karakteristiek hoogveenlandschap van de Engbertsdijksvenen. Fotograaf: Ron Poot

Het veenlandschap is wijds en uitgestrekt en leent zich geweldig voor landschapsfoto’s. De dominante soort is vaak pijpenstrootje. In de poelen en slenken vind je veenmos. In alle jaargetijden kun je de veenmossen vinden.

Veenmossen zijn er in soorten en maten. Het meest aansprekend voor de fotograaf zijn de gekleurde soorten. Dieprode tot oranje tinten kun je tegenkomen. Het is wel zoeken, want vaak zijn dit de zeldzamere hoog- of laagveensoorten.

Het hoogveenmos bijvoorbeeld is diep wijnrood en kom je alleen tegen in echte hoogvenen. Door herstelmaatregelen komt de soort in natuurgebieden wel weer terug. Het algemenere fraai veenmos kan soms heel mooi oranje kleuren.

Veenmossen vormen met elkaar mooie patronen. Ook in combinatie met andere planten levert dat leuke composities op. Probeer dit soort combinaties te vinden.

De plantjes zijn klein en daarmee geschikt voor macrofotografie. De karakteristieke vorm kun je daarmee in beeld brengen. Maar ook vormen veenmossen soms sporenkapsels die leuk zijn voor de foto.

Leefomgeving

Moerassen, venen, natte heide.
In Nederland zijn restanten hoogveen te vinden in natuurreservaten zoals het Fochteloerveen, Bargerveen, Engbertsdijksvenen, Haaksbergerveen.

Vindtijd

Het hele jaar door.

Bescherming

Veenlandschappen vallen onder de habitatrichtlijn.

Kwetsbaarheid

Echte veengebieden zijn zeldzaam geworden. Ze herbergen vaak bijzondere planten en dieren.

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

Flesvormige sponscellen langs het takje van een veenmos. 100x.
Flesvormige sponscellen langs het takje van een veenmos. 100x. Fotograaf: Ron Poot

Het grootste geheim van het veenmos zit in de cellen. Met een microscoop kun je het pas echt ontdekken. Het grootste deel van het mosplantje bestaat namelijk uit dode holle cellen. Deze zijn soms verstevigd met stevige spiraalvormige verdikkingen en hebben openingen. Hun functie is water opnemen en vasthouden. Daardoor werken veenmossen dankzij deze cellen als een spons.

2 reacties

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

2 reacties

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: