Menu

Onderdeel van Pixfactory

Startrails op het Kootwijkerzand

De nacht heeft iets magisch, je bent alleen in de natuur, het licht is diffuus en komt van duizenden kleine lampjes en kleuren zijn heel koel. Maar de grootste magie zit voor mij nog in het feit dat je camera beelden kan toveren die jij met je oog niet kan zien.
Sterrenhemel boven het Kootwijkerzand.

Ons oog < > onze camera

Ons menselijk oog bestaat uit kegeltjes en staafjes, met kegeltjes zie je kleuren (de ‘K’ van Kegel & Kleur) en met de staafjes zie je licht en donker. Zo gauw het voor ons oog te donker wordt laten de kegeltjes het al snel afweten en nemen de staafjes het over. Dat betekent dat wij in schemer en donker veel minder kleur zien dan er in werkelijkheid wel is. Daarnaast is ons oog, ondanks de staafjes, ook niet echt geschikt voor nachtzicht. Wij kunnen wel wat in de schemer kijken, maar als het echt donker wordt lukt ook dat niet meer. Logisch voor ons als dag-dier, maar jammer voor de nachtelijke fotograaf.

De camera heeft echter van beide problemen geen last. De sensor is ’s nachts net zo gevoelig voor kleur als overdag en heeft een regelmechanisme meer dan ons oog om het licht te regelen. Ons oog kan maar 24 beelden per seconde zien en die ‘sluitertijd’ is niet variabel. Bij de camera echter wel… zo lang er licht is kan de camera het opvangen, al moet hij tijden openstaan.

En zo levert een nachtfoto dan ook een nieuwe kijk op de nacht op. De foto bevat zowel licht als kleur, die ik als fotograaf op dat moment niet kon waarnemen. Ik moet mijn ervaring op fotografie gebied vertrouwen om de camera goed in te stellen en bij het bekijken van de foto ontvouwt zich een heel nieuw beeld, iets wat ik alleen maar in kan schatten want ik kan het niet zelf zien.

De Melkweg in Nederland

Het Kootwijkerzand is één van de donkerste plekken in Nederland en bij helder weer is zelfs de Melkweg er te zien. De karakteristieke bomen op het kale stuifduin zijn voor vele fotografen een bron van inspiratie. ’s Morgens vroeg met nevel of in de winter met onbelopen sneeuw.

Voor mij is het gebied echter een bron voor nachtelijke beelden. Ik koos een mooie boom met een stuk zandvlakte erbij en ben bezig geweest met het maken van startrails. Dat zijn de sporen die de sterren in de loop van de nacht trekken over de hemel door de draaiing van onze aarde. Omdat de Poolster in het verlengde van onze aardas staat zal die ook het middelpunt worden van de cirkels die de sterren langs de hemel beschrijven.

Ook op niet-natuurlijk plekken voegen sterrensporen iets magisch toe aan je nachtbeeld, hier kasteel Amerongen
Ook op niet-natuurlijk plekken voegen sterrensporen iets magisch toe aan je nachtbeeld, hier kasteel Amerongen Fotograaf: Johan van der Wielen

Hoe fotografeer je sterrensporen?

De essentie van een beeld met sterrensporen is een heel lange sluitertijd (veelal meer dan een uur). Daarvoor zijn meerdere methoden. De makkelijkste is gewoon te werken met een lange sluitertijd. Maar om die te krijgen moet je wel het licht, zelfs in de nacht, gaan tegenhouden met filters. Een andere veel gebruikte methode is te werken met losse foto’s van ongeveer 25 seconden belichting en die later in de nabewerking over elkaar heen te leggen in lagen. Met die methode heb ik hier gewerkt, in totaal heb ik voor dit beeld 154 foto’s gemaakt van 25 sec. bij f/13 en ISO1600. De totale sluitertijd komt daarmee op net meer dan een uur. De f/13 heb ik gebruikt om het licht te regelen door de combinatie van de ISO1600 en de lange sluitertijd. Waarom dan geen lagere ISO zou je misschien vragen, hogere ISO is licht gevoeliger… en dus ook gevoelig voor de hele kleine sterren. Je ziet in de uiteindelijke foto dus ook gewoon meer sporen!

Dan is het nog de vraag, wat doe je met de maan. Kleine maan geeft weinig licht waardoor je dus ook veel meer sterren ziet. Ik heb hier echter gekozen voor volle maan… als landschapsfotograaf ben ik dol op een mooi belichte voorgrond 😉

NB: natuurgebieden & nacht

Bedenk echter wel dat in Nederland natuurgebieden ’s nachts niet toegankelijk zijn. Tussen zonsondergang en zonsopkomst ben je in overtreding als je in een gebied komt van één van de diverse natuurbeheersorganisaties. Overigens zijn er niet zoveel landen waar dat geldt… De betreffende foto is gemaakt tijdens de Nacht van de Nacht, ik neem dan altijd een groep mensen mee het Kootwijkerzand op. Wil je heerlijk ongestoord ’s nachts de natuur in? Kijk dan overdag goed of er bordjes staan of richt je pijlen op gebieden in het buitenland. Zo is Scandinavië niet alleen veel beter gezind voor nachtfotografen, je hebt er ook veel minder lichtvervuiling.

Scandinavië (hier Lofoten) heeft veel minder lichtvervuiling.
Scandinavië (hier Lofoten) heeft veel minder lichtvervuiling. Fotograaf: Johan van der Wiele

Eén reactie

  1. Leuk stukje Johan. En informatief! Het verhaal over de ogen ken ik. Wat ook leuk is, is om je eens te verdiepen in de ogen van dieren. Niet alleen het wild, maar ook honden en katten hebben veel meer staafjes en minder kegeltjes als ons. Het reflecteren van de ogen in de koplampen van je auto worden veroorzaakt door een speciaal vliesje in het oog dat ervoor zorgt dat het weinige licht in het oog weerkaatst en zodoende extra lichtrendement oplevert. Met name bij uilen is dit fenomenaal. Bij bijv. de kerkuil is zelfs de schedel zo gebouwd dat de ogen maximaal de ruimte hebben.

    Gr Mark.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Eén reactie

  1. Leuk stukje Johan. En informatief! Het verhaal over de ogen ken ik. Wat ook leuk is, is om je eens te verdiepen in de ogen van dieren. Niet alleen het wild, maar ook honden en katten hebben veel meer staafjes en minder kegeltjes als ons. Het reflecteren van de ogen in de koplampen van je auto worden veroorzaakt door een speciaal vliesje in het oog dat ervoor zorgt dat het weinige licht in het oog weerkaatst en zodoende extra lichtrendement oplevert. Met name bij uilen is dit fenomenaal. Bij bijv. de kerkuil is zelfs de schedel zo gebouwd dat de ogen maximaal de ruimte hebben.

    Gr Mark.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: