Menu

Onderdeel van Pixfactory

Vlinderen in de Kaukasus (2)

In het voorjaar van 2012 waren we al eerder de Kaukasus in gegaan voor een vlinder-expeditie. Doel was toen het Borjomi NP in de Kleine Kaukasus in het zuiden van het land waar we hebben geteld op hoogtes tussen de 600 en 1200 meter. In 2014 hebben we juist ook in hoger gelegen gebieden tot 3000 meter geteld. Vanwege die hoogte zijn we ook veel later in het jaar (eind juli) gegaan omdat het gebied anders niet eens bereikbaar is. De Abano pas van 2950 meter opent laat in het jaar afhankelijk van de sneeuwhoogte en natuurlijk zijn veel planten pas in de zomer in bloei wat weer van invloed is op de vliegperiodes van de vlinders.
kaukasus
Klaar voor vertrek vanuit ons basiskamp in Upper Omalo. Fotograaf: Jaap Schelvis

Twee maal zoveel Kaukasus?

Was onze vorige telling nog vrij bescheiden van opzet in de zomer van 2014 pakten we alles twee maal zo groot aan; 8 deelnemers in plaats van 4 tellers en dus ook 2 auto’s waarmee we 2 weken de bergen in trokken. Ook onze bestemming, de Grote Kaukasus, is met 1200 km lengte een verdubbeling ten opzichte van de Kleine Kaukasus waar we in 2012 telden. De hoogste berg van de Grote Kaukasus, en meteen ook de hoogste berg van Europa, de Elbroes ligt meer in het westen dan onze bestemming het Tusheti Nationaal Park. Onze uitvalsbasis daar was Omalo, een dorpje vlak bij het ‘drielandenpunt’ Georgië-Tsjetsjenië-Dagestan. Politiek niet het meest stabiele plekje op aarde, maar dat merk je hoogstens aan een kantoortje van de OVSE.

kaukasus
Direct achter ons guesthouse op ongeveer 2000 meter stonden een aantal prachtige Middeleeuwse torens. Op weg daar naar toe in de vroege ochtend kon ik genieten van dit uitzicht waar langzaam de nachtelijke bewolking optrok vanuit de dalen. Fotograaf: Jaap Schelvis

Tusheti NP

Omalo is maar via 1 ‘weg’ te bereiken en dat is bepaald niet een rustig landweggetje. Op YouTube vind je dan ook tientallen filmpjes van min of meer geslaagde pogingen om het dorp te bereiken. Gelukkig ondervonden wij geen noemenswaardige problemen op de heenweg en bereikten we ongeschonden ons onderkomen.

In Omalo vind je naast de Middeleeuwse torens waar de regio om bekend is ook het bezoekerscentrum van het Tusheti National Park, met 83.453 hectare en bergtoppen tot 4800 meter een van de grootste en hoogste nationale parken in Europa. Het park geniet vooral bekendheid vanwege de landschappelijke/culturele waarden en het voorkomen van een aantal zeer zeldzame dieren zoals de Perzische panter en de Bezoargeit die in deze onherbergzame streek nog weten stand te houden. Over het insectenleven in het park is veel minder bekend. De directie van het park was dan ook zeer geïnteresseerd in onze bevindingen en gaf vlot toestemming voor onze tellingen in ruil voor beeldmateriaal dat zal worden gebruikt om het lokale ecotoerisme te bevorderen.

kaukasus
We hebben geprobeerd om ons aan de lokale regels te houden, maar niet alle bordjes in het park waren even eenduidig. Fotograaf: Jaap Schelvis

Werkwijze en vervoer

Ook nu weer was onze werkwijze behoorlijk pragmatisch. Vanuit onze accommodatie in Upper Omalo maakten we kortere of langere dagtochten naar de meer afgelegen delen van het Nationaal Park. Daarbij probeerden we zoveel mogelijk verschillende habitats en hoogtes mee te pakken, maar heel praktische zaken als (0n-)bereikbaarheid speelden zeker ook een belangrijke rol. Ter plekke verspreidden we ons dan, meestal in tweetallen, om gewapend met checklist, verrekijker en camera zoveel mogelijk van het plaatselijke vlinderleven vast te leggen.

Vaak loonde het de moeite om de auto’s een stuk vooruit te sturen om dan lopend met de groep ze weer in te halen en in de tussentijd de berghellingen langs de weg uit te kammen. Fotograaf: Jaap Schelvis

Vlinders en bijvangst

Met twee maal zoveel inzet als bij de vorige telling zou je wellicht ook twee maal zoveel soorten vlinders verwachten dan de 69 soorten die we in 2012 hadden waargenomen. Dat haalden we echter lang niet, de teller bleef staan op 85 soorten. Voor een deel zal dit komen door het missen van typische voorjaarssoorten, maar de belangrijkste oorzaak zal zijn geweest dat we ons eigenlijk steeds op vrij grote hoogte bevonden en het aantal vlindersoorten onder die meer extreme omstandigheden is natuurlijk lager. Daar staat dan wel weer tegenover dat we meer endemische Kaukasus-soorten hebben gezien en dat het dagelijks genieten was van de vele reptielen en vogels kenmerkend voor het hooggebergte. Op de laatste dag hadden we ook nog het geluk om een Oost-Kaukasische toer te zien.

Na afloop bleek de kaart-module in Lightroom een erg handig hulpmiddel om plaats en hoogte van alle gefotografeerde soorten te kunnen bestuderen.

Hoogtepunten

Omdat ik nog niet eerder zo hoog in de bergen vlinders had gezocht en gefotografeerd waren voor mij de echte bergsoorten toch wel de kersen op de taart zoals Erebia graucasica, Melitaea caucasogenita en Pseudochazara alpina. De soort die het meeste moeite kostte om te vinden was Boloria caucasica. Het kleine Oreti-meertje op 2650 meter hoogte (volgens het bezoekerscentrum niet te bereiken in 1 dag wandelen, dus 3 van ons waren zo gek om het toch te proberen) was de enige plek waar we deze Kaukasische endeem hebben gevonden.

Terugreis

Na een laatste keer genieten van de roodvoorhoofdkanaries voor ons pension was het tijd voor de afdaling naar Tbilisi. Helaas begaf een van onze auto’s het toen we nog maar een paar kilometer op weg waren. Gelukkig wel op een recht stuk weg. Had de wielophanging het begeven in een van de honderden haarspeldbochten had de expeditie een dramatisch einde kunnen hebben. Nu hoefde er alleen maar een vervangend vervoermiddel te worden geregeld, wat verrassend vlot voor elkaar was. Zonder al te veel vertraging konden we dus onze terugreis voortzetten om nog een dag door te brengen in en rond de interessante hoofdstad Tbilisi. Tijdens de terugvlucht hadden we nog een tussenstop in Kiev. Drie weken na het neerschieten van MH17 was dat niet de fijnste luchthaven voor een transfer.

4 reacties

  1. Beste Jaap Schelvis.
    Erg leuk om te lezen over jullie avontuur. Ik vroeg me af of jullie waarnemingen ergens te vinden zijn. Afgelopen 3 weken ben ik zelf in Georgië geweest en redelijk wat vlinders tegen gekomen. Ik ben nu bezig om een aantal waarnemingen te determineren (van degene waar we foto’s van hebben kunnen maken), maar sommige zijn toch wel behoorlijk lastig.
    Groet,
    Jessica Rietveld

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

4 reacties

  1. Beste Jaap Schelvis.
    Erg leuk om te lezen over jullie avontuur. Ik vroeg me af of jullie waarnemingen ergens te vinden zijn. Afgelopen 3 weken ben ik zelf in Georgië geweest en redelijk wat vlinders tegen gekomen. Ik ben nu bezig om een aantal waarnemingen te determineren (van degene waar we foto’s van hebben kunnen maken), maar sommige zijn toch wel behoorlijk lastig.
    Groet,
    Jessica Rietveld

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: