Je denkt dan al snel aan grote woestijnen. Maar ook Nederland kent mini-woestijnen in de vorm van open zand en droge heidegebieden waar deze bijzondere specialisten leven.
1. Kommavlinder
De kommavlinder is een dikkopje, dat zijn naam dankt aan de wat grotere vlek op de achtervleugel in de vorm van een komma. Hij geeft de voorkeur aan open schraal grasland, drinkt nectar uit struikheide en gebruikt polletjes schapengras en buntgras als waardplant.
2. Boomleeuwerik
Boomleeuweriken zijn vogels die vaak te vinden zijn op heide- en andere open terreinen in bosachtig gebied. Vanaf het vroege voorjaar (vaak al eind februari/begin maart) hoor je ze met hun typische zang hoog boven hun territorium. Ze broeden op de grond, verscholen tussen de lage vegetatie. Sporadisch overwinteren ze zelfs in Nederland.
3. Blauwvleugelsprinkhaan
De blauwvleugelsprinkhaan is een uitgesproken bewoner van open zanderige terreinen, waar hij vaak te vinden is op de overgang van zand naar mos of andere lage vegetatie. Ook kapvlakten zijn favoriet. Hij heeft een uitstekende schutkleur, die is aangepast aan de ondergrond. Pas als hij opvliegt, zie je zijn felblauwe vleugels.
4. Nachtzwaluw
De nachtzwaluw is een typische zomersoort van heideterreinen en bos waarin open vlaktes aanwezig zijn. Kapvlaktes worden vaak snel gevonden door de soort. De laatste jaren lijkt de nachtzwaluw weer in aantal toe te nemen, mede door gericht beheer. Nachtzwaluwen jagen voornamelijk op nachtvlinders die boven deze open terreinen en langs bosranden te vinden zijn.
5. Kleine heivlinder
De kleine heivlinder is een uiterst zeldzame standvlinder, die nog slechts op enkele plekken op de Veluwe voorkomt. Hij leeft aan randen van open stuifzand, begroeid met buntgras, pollen struikheide en een enkele vliegden.
6. Konijn
De meeste zoogdieren zijn niet goed aangepast aan droogte. Een uitzondering is wellicht het konijn. Ondanks dat ze van kruiden en grassen leven, zijn ze goed aangepast aan het leven in zand. Ze graven hier hun holen waar de familie konijn leeft. Het benodigde vocht halen ze voornamelijk uit het voedsel.
7. Knopsprietje
Het knopsprietje is een kleine, maar zeer algemene soort van zandige gebieden en droge heidevelden, waar hij vaak talrijk aanwezig is. Met zijn snorrende geluid is hij één van de sfeermakers van deze terreinen. Zijn naam dankt hij aan de verdikte uiteinden van de voelsprieten.
8. Zandhagedis
Zoals zijn naam al doet vermoeden is de zandhagedis de droogtespecialist van de reptielen in onze regio. Hij leeft in droge, open gebieden met een lage vegetatie, veelal op zandige en zonbeschenen plekken, zoals de randen van zandverstuivingen en heidevelden, maar wel met beschutting (heidestruiken) in de buurt. De mannetjes hebben een groene kop en flanken, terwijl de vrouwtjes een veel beter schutkleur hebben. De eitjes worden in een holletje in het open zand gelegd.
9. Zandloopkever
De basterdzandloopkever of bronzen zandloopkever is een jager van open zandige terreinen. Ze jagen actief op hun prooi en pakken alles wat ze tegen komen, maar vooral mieren. Ook kunnen ze uitstekend vliegen. De larven gebruiken een geheel andere jachttechniek. Zij wachten in een holletje vlak onder de grond in een hinderlaag tot er een prooi voorbij komt en slaan dan toe.
10. Harkwesp
De harkwesp is een ongevaarlijke soort die in kolonies leeft in open zandige gebieden. Het is een jager die zijn prooi begraaft in een zelfgegraven holletje. Op de prooi wordt een eitje gelegd en het holletje wordt weer dichtgemaakt. Zo is de larve verzekerd van voldoende voedsel.
11. Zandoorworm
De zandoorworm is een relatief grote (3cm) en voor Nederland nogal zeldzame bewoner van stuifzandgebieden en enkele duingebieden in de delta. De soort is nachtactief. In zijn dreighouding heeft hij wat weg van een schorpioen, maar ze zijn volkomen onschuldig.
12. Grijze zandbij
De grijze zandbij leeft vooral in zandgrond in heide, bos en open plekken in de buurt van wilgen. Een nest van de grijze zandbij is herkenbaar aan een klein hoopje zand. Ze leven vaak in kolonies. Op enkele vierkante meters kan je dan soms meer dan 50 kleine zandbergjes aan treffen.
