Menu

Onderdeel van Pixfactory

HDR, de basis

Het is de middag van een mooie zomerdag. De zon schijnt en levert van achter een paar wolken mooi diffuus licht. Het tegenlicht valt mooi door de bomen en struiken. De foto die je wilt maken levert echter zowel te donkere plekken in schaduwen als te lichte plekken richting de zon. Kortom, minder of meer belichten is beide geen optie. In deze situatie kun je van High Dynamic Range (HDR) gebruik maken.
Uit drie afbeeldingen, een overbelichte, onderbelichte en een normaal belichte, maakt een HDR-programma een samengestelde HDR-foto.
Uit drie afbeeldingen, een overbelichte, onderbelichte en een normaal belichte, maakt een HDR-programma een samengestelde HDR-foto. Fotograaf: Mark van Veen

Grenzen aan dynamisch bereik

Je loopt hier tegen de grenzen van het dynamisch bereik van de camera aan. De huidige camera’s hebben ongeveer een bereik van 9 stops verschil tussen het meest donkere deel en het meest lichte deel. De vuistregel is dat 6 stops verschil moeiteloos te overbruggen is, al zal dit in nieuwere camera’s vast beter worden.

Niet alleen je camera is beperkt in het maximale lichtverschil dat vastgelegd kan worden, ook de weergavemedia hebben hun beperkingen. Op papier kan ongeveer een verschil van 5 stops weergegeven worden en een LCD monitor kan ongeveer een verschil van 9 stops aan. Dat betekent dat de foto die je camera en monitor net aankunnen, als papierafdruk tegen kan vallen.

Een stop is een relatieve eenheid voor lichtverschil en staat in de zoeker aangegeven bij de belichtingsmeter. Goed belicht geeft de camera als 0 aan. Een verdubbeling van de hoeveelheid licht (door bijvoorbeeld de sluitertijd te verdubbelen terwijl de overige instellingen hetzelfde blijven) levert een winst van 1 stop op. De belichtingsmeter staat nu op +1. Een halvering van de hoeveelheid licht levert een verlies van 1 stop op, als -1 op de belichtingsmeter.

Buiten kom je de volgende verschillen tegen:

  • Bewolkte dag, met de zon mee gefotografeerd: 4 – 5 stops
  • Heldere dag, witte wolken, met de zon mee gefotografeerd: 9 – 10 stops
  • Ochtendscène tegen de zon in: 12-15 stops
  • Interieur met invallende zon: 12-14 stops
Een foto met zonbeschenen sneeuw en donkere schaduwen onder de bomen vormt ook voor de nieuwste sensoren een uitdaging. Het contrast is deze situatie is enorm.
Een foto met zonbeschenen sneeuw en donkere schaduwen onder de bomen vormt ook voor de nieuwste sensoren een uitdaging. Het contrast is deze situatie is enorm. Fotograaf: Mark van Veen

High Dynamic Range

High Dynamic Range is een softwarematige bewerking die een groot lichtverschil terugbrengt naar een lichtverschil dat je goed kunt weergeven.

Is het lichtverschil buiten te groot dan maak je een aantal opnamen, bijvoorbeeld 3 of 5, met een verschillende belichting. De eerste onderbelicht en te donker, de volgende volgens de normale belichting en nog één overbelicht en te licht. Spiegelreflexcamera’s hebben hiervoor een zogenaamde bracketing functie, waarin je het belichtingsverschil tussen de opnames in kunt stellen, waarna de volgende 3 of 5 foto’s steeds met dat lichtverschil gemaakt worden. Zorg wel dat de scène die je fotografeert precies hetzelfde blijft.

Er is aparte software speciaal voor HDR verwerking zoals Photomatix, Dynamic Photo HDR en Fusion, maar HDR is ook onderdeel van een aantal fotobewerkingsprogramma’s zoals de laatste versies van Photoshop, Lightroom en PaintShop Pro. We doen hier geen aanbeveling of test en laten een keuze aan jezelf over. In dit voorbeeld gebruiken we de freeware versie van Fusion alleen omdat het vrij beschikbaar is en interactief werkt.

Stappenplan voor je eerste HDR foto

  • Fixeer de camera zodat het beeld hetzelfde blijft, bijvoorbeeld op statief.
  • Zet de camera op diafragmavoorkeuze (A of Av) en stel het gewenste diafragma en ISO-waarde in.
  • Maak met de camera (bijvoorbeeld via bracketing) 3 foto’s van een hoog-contrast-situatie met 2 stops verschil (fotografeer niet tegen de zon zelf in, die is oneindig licht voor een camera, maar neem de witte zonbeschenen wolken mee, bijvoorbeeld). Pas de sluitertijd aan om onder of over te belichten.
  • Download Fusion F.2, een freeware programma voor HDR (de gratis versie staat als tweede) of gebruik Lightroom als je dat hebt.
  • Voer de 3 foto’s (RAW of JPG) in het programma. Het programma zal een gecombineerde foto maken waarin het lichtverschil is teruggebracht tot het verschil dat een monitor aankan. Via eenvoudige instellingen kun je in Fusion basisaanpassingen doen. Als je tevreden bent klik je op de groene driehoek in het bovenlint en het programma rekent de HDR-foto uit. Klik op de groene V om te accepteren.
  • Vanwege de veel grotere kleurdiepte van RAW ten opzichte van JPG is het aan te bevelen hiervan gebruik te maken bij HDR basisfoto’s. De uiteindelijke samengestelde foto kun je als JPG of TIFF bewaren.

 

De uiteindelijke HDR-opname van de Japanse Alpen.
De uiteindelijke HDR-opname van de Japanse Alpen. Fotograaf: Mark van Veen

Is HDR per se noodzakelijk?

In een aantal contrastrijke situaties gaat het net goed op de sensor en als je de RAW beelden bewerkt, dan kun je alle informatie redelijk tot goed terughalen in een fotobewerkingsprogramma. Als de lucht en wolken overbelichten en het landschap ervoor mooi belicht wordt, dan is het gebruik van filters ook een goede manier om met hoge contrasten om te gaan. Kortom, er zijn vele wegen naar Rome en HDR is er één van.

In volgende tutorials gaan we nog wat dieper in op het optimaliseren van je HDR foto’s, het correct bewerken van licht en donker in HDR en tot slot de alom verfoeide HDR ‘Over the top!

Een deel van de inspiratie voor deze tutorial is afkomstig uit het boek Digitale landschapsfotografie van Michael Frye.

3 reacties

  1. Ik zie ook dat de link niet meer werkt. De software lijkt nu geëvolueerd naar een app voor iphones. Google op ‘freeware hdr’ om een beeld te krijgen. Ik gebruik zelf de module in lightroom 6.

  2. Hallo,
    Met belangstelling las ik dit artikel maar helaas werkt de likn naar Fusion F2 niet meer.
    is er een alternatief?
    Alvast bedankt 🙂
    Gr. Onno.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

3 reacties

  1. Ik zie ook dat de link niet meer werkt. De software lijkt nu geëvolueerd naar een app voor iphones. Google op ‘freeware hdr’ om een beeld te krijgen. Ik gebruik zelf de module in lightroom 6.

  2. Hallo,
    Met belangstelling las ik dit artikel maar helaas werkt de likn naar Fusion F2 niet meer.
    is er een alternatief?
    Alvast bedankt 🙂
    Gr. Onno.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: