De knotwilg, icoon in het Hollandse landschap
De knotwilg is een icoon in het Hollandse landschap. Eeuwenlang diende de knotwilg als erfafscheiding van het boerenbedrijf. Knotwilgen werden langs sloten geplant om afkalving van de oevers te voorkomen. Zij leverden een beschut plekje voor het vee in het weiland. De knotwilg werd ook gebruikt voor het vervaardigen allerlei praktische toepassingen, waaronder de klomp. In zogenaamde grienden, natte akkers langs een rivier, werd de knotwilg op grote schaal verbouwd. Van de wilgentakken werden onder meer zogenaamde zinkstukken vervaardigd en toegepast bij de aanleg van dijken waaronder de Deltawerken.
De knotwilg, een bedreigd icoon
Maar helaas verdwijnt óók de knotwilg steeds meer uit het Nederlands landschap. Natuurmonumenten spreekt zelfs van een bedreigde icoon! Boeren hebben de knotwilg niet meer ’nodig’. Het onderhoud aan de boom neemt steeds meer af door de stijging van de daarmee gepaarde kosten. Gelukkig zijn er wel veel organisaties die zich bekommeren om de knotwilg. Op knotdagen steken bijvoorbeeld vele vrijwilligers overal in Nederland de handen uit de mouwen.
Knotwilgen fotograferen, nu kan het nog
Eén ding is in ieder geval zeker, de wilg, of het nu de kraakwilg, de schietwilg of de knotwilg is, behoort tot een van mijn favoriete foto objecten. Met name de knotwilg vind ik een fascinerende boom. Fascinerend door de grillige vormen die door de jaren heen ontstaan. Maar ook omdat de knotwilg tot de verbeelding spreekt en daarom ook vaak in sprookjes wordt afgebeeld. Er zijn volgens mij maar weinig bomen die zulke grillige en tegelijkertijd ook mooie vormen aannemen. Sterker nog, volgens mij is er niet een die dezelfde vorm heeft. Mijn voorliefde voor de knotwilg maakt dat ik deze fotogenieke boom al heel wat keren heb gefotografeerd en hoop deze nog lang te mogen fotograferen. Fotograferen met als doel; vastleggen voor het nageslacht. De knotwilg fotograferen nu het nog kan! In het vervolg van dit artikel neem ik je mee naar enkele van mijn favoriete plekken waar je de knotwilg mooi in beeld kunt brengen.
Knotwilgen, monumenten langs de Waal
Als eerste neem ik je mee naar de Heesseltsche Uiterwaarden langs de Waal tussen de plaatsen Opijnen en Heesselt. Dit zogenaamde overloopgebied van de Waal is het resultaat van de herinrichting welke plaats vond tussen 2016 en 2019. Het resultaat is een mooi, divers, spannend en uitgebreid natuur- en struingebied. Bij de herinrichting van de uiterwaarden heeft men bewust de oude knotwilgen gespaard. Zij staan waarschijnlijk al vele jaren, keurig op een rij, op een geweldig mooie plek direct langs de oever van de nevengeul. De wilgen hebben allemaal de kenmerkende grillige vorm en dat maakt hen bijzonder fotogeniek. Eindeloos lang kun je hier op allerlei manieren de wilgen fotograferen. Op windstille dagen laten zij zich fraai weerspiegelen in het water van de nevengeul. Bovendien sta je dan iets lager dan de bomen. Hierdoor is de achtergrond nagenoeg vrij en komen de knotwilgen volledig en prachtig tot hun recht.
Krasse knarren langs de Armenboomgaard
Opnieuw neem ik je mee naar een uiterwaardengebied en wel naar de Goilberdingerwaard aan de Lek. Tussen Culemborg en Everdingen, direct naast Fort Everdingen, ligt een kleine oude boomgaard met hoogstamfruitbomen. Deze boomgaard, de Armenboomgaard, was ooit eigendom van de Rooms Katholieke kerk. De opbrengst van de gaard was bestemd voor de armen uit de omgeving. Vandaag de dag zet het Geldersch Landschap en Kasteelen deze traditie voort. Bovendien staat de Armenboomgaard sinds kort op de Wereld Erfgoedlijst. Aan de rand van de boomgaard staan op een dijkje een aantal oeroude knotwilgen. De hoogbejaarde leeftijd heeft overduidelijke haar sporen achtergelaten. Het is juist de extreme grilligheid die deze krasse knarren zo fotogeniek maakt. Je kunt deze knotwilgen niet echt vanaf een afstand fotograferen. Gelukkig bieden zij meer dan voldoende mogelijkheden om de details te fotograferen.
Twee iconen in één beeld
Een andere bijzondere locatie is de Giessendamse Tiendweg bij Hardinxveld-Giessendam. Hier fotografeer je twee Hollandse iconen in één beeld, rijen knotwilgen en de Tiendwegse Molen. Deze molen is een zogenaamde polder wipmolen Om bij de molen te komen volg je een smal dijkje van ongeveer 1 kilometer. Geen straf, want je loopt door een haag van knotwilgen. Bij de molen heb je een aantal mogelijkheden om de molen en de wilgen te fotograferen. In het voorjaar en de late zomer komt de zon achter de molen op, gezien vanaf het dijkje. Een uitgelezen moment om dit oer-Hollandse beeld vast te leggen. Daarbij maakt een nevelige ochtend het, wat mij betreft, meer dan de moeite waard om vroeg op te staan.
Langs de Lekdijk bij Amerongen
Rijdend vanuit het plaatsje Amerongen over de Lekdijk naar Wijk bij Duurstede, zie je onderaan de dijk rijen knotwilgen. Deze bomen zijn zowel vanaf de dijk als vanaf een plekje onderaan de dijk fraai te fotograferen. Vooral als hier de uiterwaarden gevuld zijn met het overtollige water uit de Lek, kun je de knotwilgen inclusief hun spiegelbeeld fotograferen.
De knotwilg in alle jaargetijden
Het mooie van de knotwilg, tot slot, is dat deze boom in alle jaargetijden zijn fotogenialiteit niet verliest. Of deze boom nu in de vroege zomer vol in blad staat of juist helemaal kaal in de wintermaanden; de knotwilg is en blijft voor mij een plaatje. Een icoon dat niet uit het Hollandse beeld mag verdwijnen!
7 reacties
Prachtig en inspirerend. Je hoeft er niet ver voor te reizen. Dit wordt mijn project voor 2022.
Wat een fijne reactie Marij en wat leuk dat de (knot) wilg jouw project voor 2022 wordt. Ben nu al nieuwsgierig naar je foto’s.
Dag Hans,
Fantastisch gefotografeerd. Wilgen zijn vaak echte persoonlijkheden zoals in de Goilberwaard.
Groot compliment!
vriendelijke groet,
Ton Rothengatter
Dank je Ton voor je positieve reactie op het artikel. Fijn te lezen dat ook jij de (knot) wilg zo’n pracht van een boom vind. Ook in 2022 voor mij weer een van mijn favoriete modellen.
Dank je wel voor deze ode aan de knotwilg, Hans. Ze zijn zo makkelijk te planten en ze lopen zelfs nog uit als je ze als beschoeiïng gebruikt. Je steekt gewoon een tak in de grond, natuurlijk bij voorkeur aan de slootkant en hij gaat groeien heen. Iedereen die dat wil kan er bij mij een komen halen. (Niet allemaal tegelijk, natuurlijk.)
Dank je voor je leuke en waardevolle aanvulling! Je zult nu vast flink wat aanloop krijgen?