Bij het maken van landschapsfoto’s streef ik er naar om de foto in het veld technisch zo optimaal mogelijk vast te leggen. Soms lukt het om het gewenste beeld in één foto te vangen, maar er zijn ook situaties die het maximale bereik van wat je met je camera kan vastleggen overschrijden. Bijvoorbeeld wanneer je een weids landschap wilt vastleggen en niet alles in één beeld past. De panoramatechniek komt dan van pas om toch het gewenste beeld te realiseren. Een andere lastige situatie is een felle zonsondergang, waarbij het verschil tussen licht en donker (het dynamisch bereik) erg groot is. Het toepassen van HDR-technieken en meerdere belichtingen kan je dan helpen dit contrast te overbruggen. In het veld hoef je je niet te limiteren tot slechts één van deze technieken. Wanneer de situatie er om vraagt kun je meerdere technieken combineren. Hoe je dat doet om een HDR-panorama te maken lees je in dit artikel.
HDR-panorama
Het groothoekobjectief gebruik ik om zo veel mogelijk van het landschap vast te leggen. Maar zelfs op de weidste stand lukte het niet om bovenstaand beeld in één foto te vangen. Ook was het dynamisch bereik in de scène erg groot. Het optimaal belichten van de zon resulteerde in onderbelichte donkere delen (in dit geval de rotsen en kerk). En het optimaal belichten van de donkere delen resulteerde in uitgebeten hooglichten rond de zon. Daarom besloot ik twee technieken te combineren en een HDR-panorama te maken. Hiermee was het mogelijk de gehele beeldhoek te beslaan en tevens het verschil in contrast te overbruggen. Voor de beeldhoek had ik acht verticale foto’s nodig. Per camerapositie maakte ik drie verschillende belichtingen om het contrast te overbruggen (één met een neutrale belichting, één die twee stops onderbelicht was en één die twee stops overbelicht was). In Lightroom heb ik de 24 foto’s gecombineerd door deze te selecteren en samen te voegen tot HDR-panorama via het menu ‘Foto’ en dan te kiezen voor ‘Foto samen voegen tot HDR-panorama’.
Tips
Hierbij nog enkele tips hoe je een HDR-panorama maakt:
- Zet de camera in portretstand op statief. Zorg dat het statief volledig waterpas staat.
- Werk in de manuele stand zodat je volledige controle over de belichting hebt. Meet het verschil in belichting tussen het donkerste en lichtste deel van het panorama. Dit bepaalt hoeveel stops verschil er in je belichtingstrap moet zitten. De belichting van de neutrale foto bepaal ik meestal op het lichtste deel van de foto.
- Markeer het begin- en eindpunt van de reeks foto’s zodat je de set later makkelijk terug kan vinden op de computer. Voordat ik start maak ik meestal een foto waarbij ik met mijn hand de lens afdek. Deze foto is duidelijk terug te zien in Lightroom en markeert het beginpunt van het panorama.
- Draai de camera naar de beginpositie van het panorama en maak daar de eerste reeks belichtingen. Draai vervolgens de camera naar de volgende positie waarbij je zorgt voor veel overlap (bijvoorbeeld 1/3 tot ½ overlap met de voorgaande positie). Maak daar de volgende belichtingsreeks. Herhaal dit totdat je alles op de foto hebt. Houd er rekening mee dat je het panorama soms nog bij moet snijden in de nabewerking. Schiet het panorama daarom iets ruimer dan eigenlijk nodig is.
- Gebruik een snelle computer voor het samenstellen van het panorama. Doordat je meerdere foto’s tot één beeld combineert zal het bestandsformaat snel oplopen wat veel rekenkracht vergt. Bijkomend voordeel is dat bij dit proces een foto met zeer hoge resolutie ontstaat. Dit is nuttig wanneer je het panorama op groot formaat zou willen afdrukken.
6 reacties
Hallo Arnoud,
Mijn ervaring met panorama’s en bewegend water is dat dit altijd problemen geeft op de overgangen. Hoe heb jij dat opgelost?
Hoi Kees, ja, ik snap wat je bedoelt want dat heb ik in het verleden ook weleens gehad. In dit geval ging het samenvoegen echter vrij probleemloos. Ik denk vooral dat dit komt omdat de afstand van waar ik stond tot aan het water vrij groot was. Veder heb ik in het verleden weleens gemerkt dat het niet altijd goed gaat om alles in één keer samen te voegen tot HDR panorama. Een oplossing kan dan zijn om eerst de HDR’s te maken. Daar kan je dan de waarde voor schimmen verwijdering aanpassen en kijken wat het beste resultaat geeft. Daarna kan je dan het setje met HDR foto’s samenvoegen tot panorama. Als dit dan toch niet het gewenste resultaat oplevert, probeer ik het samenvoegen ook weleens in Photoshop waar je nog wat meer mogelijkheden hebt. Alleen gaat dat vrij ver om hier te kunnen beschrijven. Het blijft af en toe een beetje puzzelen dus.
Groet, Arnoud
Als alternatief kan je toch ook met een grijsverloopfilter werken?
Hallo Ron, in dit geval zijn er een paar redenen waarom ik niet voor een grijsverloopfilter gekozen heb. Ten eerste heb ik direct tegen de zon in gefotografeerd. Hoe meer glas je voor de lens hebt zitten, hoe groter de kans is op lensflares wat voor problemen kan zorgen. Daarnaast steken een aantal delen (de kliffen, het kapelletje) uit boven de horizon. Het gebruik van een grijsverloopfilter ga je daar waarschijnlijk terug zien. Ook was het dynamisch bereik waarschijnlijk te groot voor de verloopfilters die ik bezit (maximaal 3 stops), dus zou de belichten nog niet optimaal zijn. Om deze redenen heb ik ervoor gekozen een HDR panorama te maken.
Groet, Arnoud
Ben je niet bang dat zo’n serie te veel tijd gaat kosten ten opzichte van de ondergaande zon en overige situaties? Ik fotografeer altijd in RAW en mijn camera doet alleen automatisch de 2 stops min en 2 stops plus in JPEG.
Hallo Ko, dank voor je reactie. Wanneer je met langere sluitertijden werkt zou het wellicht problematisch kunnen worden om alles er goed op te zetten. Maar zelf ben ik eigenlijk nog nooit tegen dat probleem aangelopen. Bij de foto uit het artikel ging het vrij snel om alle foto’s te maken. Er was nog genoeg licht aanwezig waardoor de sluitertijden relatief kort bleven. Mijn ervaring is dat je over het algemeen wel voldoende tijd hebt om alle foto’s te maken, zelfs wanneer je een belichtingstrap handmatig instelt (uiteraard is het dan wel nodig om goed je camera te kennen zodat je alles snel kan instellen).
Groet,
Arnoud