Menu

Onderdeel van Pixfactory

Hoge-ISO-ruis verminderen via het stapelen van meerdere opnamen

Moderne camera’s zijn zo goed, dat zelfs instapmodellen tot zo’n 800 ISO min of meer ruisvrij presteren zolang je goed belicht en de schaduwen niet te veel ophaalt in de nabewerking. Dat was 15 jaar geleden wel anders!
Niet alle ruis is gelijk. Fotograaf: Marijn Heuts

Last van hoge ISO ruis

Door vanaf statief te fotograferen, beeldstabilisatie te gebruiken en met open diafragma te werken, kun je de ISO-waarde zo laag mogelijk houden. Maar je zult altijd situaties tegenkomen waarin je toch op hoge ISO moet werken, bijvoorbeeld omdat je geen statief bij je hebt, je geen snelle lens hebt, of het onderwerp beweegt. En sommige camera’s, waaronder in het bijzonder die met een relatief kleine sensor (denk bijvoorbeeld aan drones) hebben al vanaf 400 ISO last van behoorlijke ruis. Je zult de ruis dan in de nabewerking moeten verwijderen. Dat kun je natuurlijk doen in Lightroom met de slider voor ruisreductie, of in Photoshop via ruis verwijderen, of via een externe plug-in zoals bijvoorbeeld het geniale Dfine van Nik.

Een bijzondere en bijzonder effectieve manier om dergelijke hoge ISO ruis te verwijderen komt oorspronkelijk uit de astrofotografie. Het uitgangspunt van deze methode is dat ruis bij hoge ISO er per foto anders uit ziet. Bij lange sluitertijd-ruis is dat niet het geval, daar zit bij elke foto de ruis op exact dezelfde plek en voor dergelijke ruis gaat deze methode daarom NIET werken.

De mediaan methode

Het idee is dat je Photoshop uit een aantal identieke foto’s een middelste laat berekenen per pixel. Door dat te doen sluit Photoshop uiterste waarden (ruis!) voor een specifieke pixel uit en zo raak je bijna alle ruis op een subtiele manier kwijt. Stel bijvoorbeeld dat de roodwaarde voor een bepaalde pixel in 5 verschillende opnames de waarden 131, 135, 143, 143 en 156 heeft. De mediaan is de middelste waarde, in dit geval 143, en dat is de waarde die in je uiteindelijke resultaat te zien is.

Om deze methode te kunnen uitvoeren heb je dus een aantal identieke foto’s van je onderwerp nodig. Minimaal 3, maar meer is altijd beter want dat maakt de kans groter dat de mediaan ook de juiste waarde betreft en niet alsnog een uitschieter. Het maakt daarbij niet uit of je een even of oneven aantal foto’s hebt.

Aanpak in de praktijk

Zet je camera dus op de continu-stand en probeer je compositie zo goed mogelijk hetzelfde te houden. Je zult al wel begrijpen dat deze methode zich daarom minder of niet leent voor bewegende onderwerpen zoals een rennend dier. Tenzij je deze methode juist wil gebruiken om door je beeld lopende mensen te elimineren! Bij een drone stel je deze in op het maken van 3 of (beter) 5 opnamen per keer. Bewerk je RAWs zoals je dat altijd zou doen in Lightroom of Adobe Camera Raw, maar zorg er wel voor dat de bewerkingen voor al je foto’s identiek zijn.

Tenslotte de nabewerking

Open vervolgens alle foto’s in Photoshop als lagen zodat ze boven elkaar gestapeld zijn.

Zo word je stapelgek op noise. Fotograaf: Marijn Heuts

Ga nu naar Edit > Auto-Align Layers (Bewerken > Lagen automatisch uitlijnen) om de foto’s zo precies mogelijk op elkaar te leggen, de automatische stand zal doorgaans goed werken.

Erg belangrijk, vergeet niet de lagen eerst uit te lijnen. Fotograaf: Marijn Heuts

Snij de afbeelding eventueel bij als blijkt dat er enige verschuiving aanwezig was en er na het uitlijnen witte randen ontstaan.

Geen paniek als er na de uitlijning enkele witte randen ontstaan. Fotograaf: Marijn Heuts

Selecteer vervolgens alle lagen, rechtsklik op een van de lagen en kies Omzetten naar Slim Object (Convert to Smart Object). (Afbeelding Noise Stack 4). Dit kan even duren. Nu is het tijd Photoshop de middelste waarde per pixel te laten berekenen. Dat doe je via Laag > Slimme objecten > Stapelmodus> Mediaan (Layer > Smart Objects > Stack Mode > Median).

Dit gaan we natuurlijk slim aanpakken. Fotograaf: Marijn Heuts

 

Nu komt de mediaan uit de mouw. Fotograaf: Marijn Heuts

De kwaliteit van de ruisreductie zal je versteld doen staan, met name de manier waarop fijne details behouden blijven.

Je kunt je foto nu afvlakken via Laag > Enkele Laag Maken (Layer > Flatten Image) en je kunt je afbeelding eventueel nog verder bewerken en dan opslaan zoals je dat altijd zou doen. Probeer het eens!

Het resultaat is boven in de afbeelding te zien. Beneden de lijn zie je de beginsituatie. Fotograaf: Marijn Heuts

 

7 reacties

    1. Hoi Twan, in Lightroom zelf gaat het niet lukken, maar er bestaat externe software die het voor je kan doen, waarna je het resultaat kan importeren in Lightroom voor reguliere afwerking. Google eens op ‘star stacking software’.

  1. Goed verhaal van een praktische mehode voor het verminderen van digitale ruis. Ruis is in de digitale fotografie een factor die in de chemische fotografie nog niet echt bestond. Je kreeg dan meer of minder korrel door de toepassing van andere filmtypes met verschillende ISO. Digitale ruis is minder straight forward. Ruis en onderbelichting gaan hand in hand. Bij genoeg licht kan een hele korte sluitertijd en hoge ISO amper ruis geven, maar een korte sluitertijd die onderbelichting geeft is killing. Anderzijds is overbelichting ook weer moordend. De digitale snelheid is veel hoger dan de chemische reactiesnelheid, maar chemie heeft daardoor ‘geheugen’ terwijl een pixel 0-1 is. Genoeg of niet genoeg licht; meer keus is er niet. Dat probleem zie je ook terug in digitale foto’s van en in hete landschappen met veel wervelingen. Digitaal krijg je dan spagettifoto’s. Kortom digitale fotografie is een vak apart.

    1. Je zegt dat een pixel nul of een is, maar pixels vullen zich langzaam met licht. Hoe hoger de iso hoe sneller.

  2. Mooi! Deze techniek leent zich natuurlijk bijzonder goed voor astro-opnames. Ik heb het eigenlijk nog niet toegepast op opnames in daglicht. Deze zullen dan natuurlijk ook uitgelijnd moeten worden alvorens je gaat stacken. Kan dat?

    1. Hoi Adri, uiteraard kan dat, volgens mij beschrijf ik in het artikel hoe je kan uitlijnen. Ik doe zelf weinig astrofotografie maar gebruik het nog wel eens met drone-opnamen. Vanwege de kleine sensor laat die zelfs op lage ISO nogal wat ruis zien en dan is deze methode een uitkomst.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

7 reacties

    1. Hoi Twan, in Lightroom zelf gaat het niet lukken, maar er bestaat externe software die het voor je kan doen, waarna je het resultaat kan importeren in Lightroom voor reguliere afwerking. Google eens op ‘star stacking software’.

  1. Goed verhaal van een praktische mehode voor het verminderen van digitale ruis. Ruis is in de digitale fotografie een factor die in de chemische fotografie nog niet echt bestond. Je kreeg dan meer of minder korrel door de toepassing van andere filmtypes met verschillende ISO. Digitale ruis is minder straight forward. Ruis en onderbelichting gaan hand in hand. Bij genoeg licht kan een hele korte sluitertijd en hoge ISO amper ruis geven, maar een korte sluitertijd die onderbelichting geeft is killing. Anderzijds is overbelichting ook weer moordend. De digitale snelheid is veel hoger dan de chemische reactiesnelheid, maar chemie heeft daardoor ‘geheugen’ terwijl een pixel 0-1 is. Genoeg of niet genoeg licht; meer keus is er niet. Dat probleem zie je ook terug in digitale foto’s van en in hete landschappen met veel wervelingen. Digitaal krijg je dan spagettifoto’s. Kortom digitale fotografie is een vak apart.

    1. Je zegt dat een pixel nul of een is, maar pixels vullen zich langzaam met licht. Hoe hoger de iso hoe sneller.

  2. Mooi! Deze techniek leent zich natuurlijk bijzonder goed voor astro-opnames. Ik heb het eigenlijk nog niet toegepast op opnames in daglicht. Deze zullen dan natuurlijk ook uitgelijnd moeten worden alvorens je gaat stacken. Kan dat?

    1. Hoi Adri, uiteraard kan dat, volgens mij beschrijf ik in het artikel hoe je kan uitlijnen. Ik doe zelf weinig astrofotografie maar gebruik het nog wel eens met drone-opnamen. Vanwege de kleine sensor laat die zelfs op lage ISO nogal wat ruis zien en dan is deze methode een uitkomst.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: