In scène gezet?

Categorie 1: spontaan

De eerste categorie is simpel: het spontaan fotograferen van een vogel. Een voorbeeld. Je stapt in je auto met 6 lekkere bruine boterhammen en een thermoskan koffie. Je rijdt heerlijk een dag lang rond in Zeeland. Onderweg fotografeer je wat ganzen en aan het einde van de middag blunder je tegen een velduil aan. Wat een mazzel!

Categorie 2: vooropgezet

De andere categorie zijn de foto’s die in scène zijn gezet. Je maakt een leuk voerplaatsje op een mooi plekkie. Vervolgens strooi je een tijdje wat voer en na een paar dagen of weken plaats je een geinig takje in een idyllische setting en je wacht vervolgens in je schuiltent totdat het bewuste vogeltje op het met zorg uitgekozen takje gaat zitten en dan: klaar is Chris!

Een vrij land

Een foto uit de eerste categorie, die van de opportunistische fotograaf, zal op veel waardering kunnen rekenen. Over het algemeen is er minder waardering voor foto’s die in scène zijn gezet. Zelf heb ik echter een voorkeur voor deze laatste categorie. Het resultaat vind ik simpelweg vaak wat mooier en ik heb alsnog waardering voor het voorwerk, het projectmatige en het denkwerk dat er in heeft gezeten. Wel vind ik dat je eerlijk moet zijn over hoe je foto tot stand is gekomen, maar daar kom ik zo nog op. Die toevalstreffer uit categorie 1 kan me eigenlijk gestolen worden, daar heb ik niet zo heel veel mee. Als ik maar lang genoeg rondtuf in mijn auto, dan kom ik vanzelf wel eens wat leuks tegen. Niet dat ik er vies van ben, wel nee, maar ik vind zo’n foto niet meer en niet minder dan een mazzeltje. Hoe komt het dat mijn geliefde categorie op minder waardering kan rekenen? Nou simpel, veel mensen vinden dat geklooi en het in scène zetten maar nep en hebben juist meer waardering voor zo’n lucky shot. Gelukkig leven we in een vrij land en kunnen beide voorkeuren prima naast elkaar bestaan. Ja toch?

Ethiek

Nog even over die in scène gezette foto. Die Cetti’s zanger zit daar natuurlijk niet toevallig op die rietstengel. Nee, hij zit daar omdat onder die rietstengel, net buiten de foto, een minuscuul voedertafeltje is gesitueerd. Of neem die steenuil. Die zit niet voor de lol op dat bemoste stronkje zo guitig om zich heen te kijken. Wel nee, hij zoekt het bakje met meelwormen of zijn muis, die hij elke dag als beloning krijgt, juist omdat hij even op dat mooie stronkje gaat zitten. Natuurlijk blijft er altijd discussie hoe ver je kunt gaan om een foto uit categorie twee te maken. Wat voer je wel en wat voer je niet? Wat is ethisch verantwoord en wat niet? Blijf je veilig bij pindanoten of voer je zelfs een muis? Maar dan zijn we er nog niet, want ook wat de setting betreft kun je ver gaan. Ik zie foto’s van een koolmees op een gewei. Niet mijn ding, dat vind ik te kitsch, maar als een ander dat mooi vind, prima natuurlijk. Over grensoverschrijdend gesproken.

Zo fotografeerde ik een steenuil in de sneeuw op een wit gevroren stronk. Niets mis mee toch? Nou, wel als ik zeg dat deze foto in juni is gemaakt en dat de achtergrond een wit laken is en de steenuil op een stronkje zit met spuitsneeuw. Kijk dat gaat mij nou net ietsje te ver. Ik zou zo’n foto nooit online plaatsen, zonder de biecht dat dit in scène is gezet. Maar een Cetti’s zanger op een rietstengel net boven een voedertafeltje? Ik smul er van!

De derde categorie

Oh ja, dan is er nog een derde categorie, die was ik bijna vergeten. De foto’s uit deze categorie lijken sterk op die tweede ‘alles in scène gezette’-categorie. Toch is er een klein verschilletje te melden. Uit de begeleidende tekst bij de desbetreffende foto lijkt het erop dat het hier gaat om een toevalstreffer (categorie 1 dus) en dat die steenuil met muis heel toevallig net voor de neus van de fotograaf ging poseren. Of dat een paartje roodpootvalken, reuze lucky me, net voor mijn neus lekker gingen zitten paren. Kijk, daar heb ik dan minder waardering voor. Vermeld gewoon eerlijk dat die muis gevoerd is en dat die hitsige valken gemaakt zijn vanuit een vaste schuilhut. Niets mis mee, als je maar eerlijk bent over je tot standkoming van de foto. Zou het plaatsingsbeleid (geen aangeboden voer in de foto) van Birdpix bijdragen aan deze derde categorie?