Natuurfotografie op basis van een IDEE: deel 1 – Het proces

Een nieuwe hobby

Een jaar of vijftien geleden, tijdens een vakantie in de Dolomieten, raakte ik geboeid door de vele vlinders die daar voorkwamen. Een nieuwe hobby diende zich aan. Natuurfotografie! De combinatie van genieten en vastleggen van natuur, de creatieve mogelijkheden van natuurfotografie en de technische aspecten van fotografie in het algemeen boeiden me en doen dat nog steeds!

Verzadiging

Na verloop van een aantal jaren had ik een behoorlijk portfolio met macrofoto’s van vooral vlinders opgebouwd maar was er ook sprake van een zekere verzadiging. Het vinden van nieuwe soorten werd steeds lastiger en het vastleggen op een vernieuwende, creatieve manier steeds moeilijker. Er zat geen idee achter. Ik maakte vooral mooie plaatjes.

Creatieve technieken

Aanvankelijk probeerde ik de leemte op te vullen met het toepassen van verschillende creatieve technieken zoals stacken, lange sluitertijd, overbelichten, onderbelichten, dubbelopnames etc. Dat maakte de foto’s wel interessanter maar ik kreeg al meer het gevoel dat het toepassen van deze creatieve technieken een trucje was. Techniek in dienst van het mooie plaatje.

Een eigen stijl

Gelukkig ontwikkelde ik in deze periode langzamerhand wel een eigen stijl met veel grafische kenmerken, high-key en low-key belichtingen en zwart-wit fotografie. Dit proces verliep overigens grotendeels onbewust. Later kwam ik erachter dat je met deze technieken beelden kunt maken met meer zeggingskracht. Bingo! Langzamerhand was het niet alleen meer fotograferen voor het mooie plaatje maar ging het steeds meer om foto’s maken vanuit een onderliggend idee. Dat was de volgende stap die ik graag wilde zetten!

Het IDEE

Dus niet langer alleen een technisch en esthetisch goede foto van een gave soort. Ook niet de toepassing van een creatieve techniek maar fotograferen vanuit een idee! Foto’s maken met een boodschap, met zeggingskracht!

Dat klinkt natuurlijk behoorlijk hoogdravend maar dat valt best mee hoor. Een foto met inhoud hoeft niet per se heel diepgravend te zijn of de wereld te verbeteren.

Dansende flamingo

Een mooi voorbeeld zijn de foto’s van flamingo’s die ik een paar jaar geleden maakte tijdens een fotoreis naar de Languedoc. In de Languedoc zijn bezoekerscentra met grote vijvers waar flamingo’s worden gevoerd. Dit trekt natuurlijk veel flamingo’s aan en de vogels kunnen van korte afstand worden gefotografeerd. Het gedrag van deze vogels is bijzonder en heeft bijna iets menselijks. Dat is natuurlijk niet echt zo maar het kan wel als zodanig worden geïnterpreteerd. Tijdens het fotograferen ontstond het IDEE om dat schijnbaar menselijke gedrag vast te leggen. Voor een optimaal effect was het belangrijk de flamingo’s te isoleren van de achtergrond. Daarom maakte ik de foto’s in high-key en werden ze ook behoorlijk nabewerkt (TECHNIEK). Daardoor kregen de foto’s voor mij een bijzondere lading. Het was mijn bedoeling dat de foto’s bij de kijker een bepaald gevoel zouden oproepen (INHOUD, ZEGGINGSKRACHT).

De toppredator

Tijdens een fotoreis naar Florida waren er veel fotokansen om alligators te fotograferen. Dat zijn enorm fascinerende beesten die miljoenen jaren niet veranderd zijn. Blijkbaar is het een weliswaar primitieve maar toch heel succesvolle levensvorm. Ze zijn geheimzinnig, krachtig en gevaarlijk. Kortom, een toppredator die heerst in zijn/haar biotoop. Dat gevoel wilde ik benadrukken (IDEE) met een low-key opname (TECHNIEK) van een alligator in zijn omgeving en een close up van de bovenkant van de kop. De foto’s roepen bij mij het beeld op van een gevaarlijk roofdier (ZEGGINGSKRACHT).

Project Tijd

In het kader van een project over TIJD heb ik in 2019 bladeren met mineergangen van nachtvlindertjes gefotografeerd IDEE). De mineergang is eerst smal maar wordt steeds breder omdat het rupsje wat de mineergang maakt, dikker wordt. De korreltjes zijn de drolletjes van de rups. Aan het einde van de gang vindt de verpopping plaats waarna het vlindertje uitvliegt. Een mineergang toont dus eigenlijk een deel van de levensloop van de nachtvlinder. Ik heb de bladeren kortdurend gedroogd en vervolgens op een lichtbak gefotografeerd (TECHNIEK). Het ongewone beeld roept bij mij verbazing en bewondering op (ZEGGINGSKRACHT).

In het eerste deel van deze tutorial heb ik uitgelegd hoe je natuurfotografie geleidelijk steeds meer inhoud kunt geven. Het gaat dan niet alleen meer om een technisch perfecte en esthetisch verantwoorde foto maar al meer om het onderliggende idee en de zeggingskracht van je foto.

De andere delen van deze tutorial

In het eerste deel van deze tutorial heb ik uitgelegd hoe je natuurfoto’s meer zeggingskracht kunt geven, namelijk door te fotograferen op basis van een idee.
In deel 2 werd de werkwijze verder uitgelegd en toegelicht aan de hand van verschillende voorbeelden.
Deel 3 bevat nog meer voorbeelden van deze manier van fotograferen en tenslotte enkele adviezen en een conclusie.