Zo verwonderde ik me over de prachtige bloemschikkunst, ikebana, over de kunst van het bonsai-kweken en de adembenemende kalligrafie. In alles ervoer ik een zekere mate van elegantie. Dat gold ook voor het overheerlijke eten, dat zo mooi in compositie op mijn bord werd neergelegd, dat ik het bijna niet durfde op te eten. Na het eerste bezoek zouden er nog vele volgen omdat er zich door mijn wetenschappelijk werk een sterke band met Japan ontwikkelde. Ik kon mij daarom steeds meer in de cultuur en natuur van dit boeiende land verdiepen.
Vanaf het allereerste moment was ik ook erg geïnteresseerd in kraanvogels, die daar uitbundig in allerlei kunstvormen voorkomen, omdat ze een heel belangrijke en bijzondere betekenis in de Japanse cultuur hebben. Een kraanvogel wordt namelijk beschouwd als voorbode van voorspoed en geluk. Zo groeide mijn belangstelling verder en werd mijn verlangen om kraanvogels met name in de sneeuw te fotograferen aangewakkerd. Ik ontdekte dat dit op spectaculaire wijze in de winter in Hokkaido mogelijk is. In de laatste 20 jaar is er een groeiende belangstelling onder natuurfotografen voor dat gebied.
Daardoor kon ik me op zeker moment aansluiten bij een Finse groep natuurfotografen onder leiding van een gids met ruime Japan ervaring. Hij verzekerde mij dat de rolstoel geen onoverkomelijke problemen zou opleveren en zo was de beslissing snel genomen: op naar het land van de overweldigende elegantie, nu met mijn Japanse camera-uitrusting in de hand!
Direct al na aankomst in Japan overvalt de bijzondere Japanse energie mij weer. Ik voel een sterk groeiend verlangen om de eenvoud en elegantie, die voor mij zo bij dit land horen, vast te leggen en begin met mooie kleine riet- en bladstructuren, die net boven de sneeuw uitsteken. Ik bemerk ook een speciaal gevoel bij mijzelf, dat ik herken als de start van een nieuw creatief proces. De eerste dagen focusseer ik me op de Japanse kraanvogels en maak allerlei beelden variërend van de meer traditionele kraanvogel-silhouetten uitgroeiend tot meer impressionistische en abstracte beelden.
Naast de Japanse (Mantsjoerijse) kraanvogels komen er ook prachtige kansen om wilde zwanen bij dampende warmwaterstromen en (Stellers)zeearenden op bevroren wateren en langs de kust te fotograferen. En overal klinkt de elegantie door. De wilde zwanen bij het grotendeels bevroren meer roepen een sprookjesachtige sfeer op omdat het opborrelende water van een warmwaterbron een klein deel van het bevroren meer openhoudt en een prachtig mistlandschap creëert. Het moment dat een groep zwanen over het bevroren berglandschap komt aanvliegen en voor ons landt, voelt als magisch. Maar echte magie beleef ik als de zwemmende zwanen in de mist verdwijnen om een tijdje later weer heel langzaam zichtbaar te worden. Een mysterieus moment dat een weergaloos gevoel oproept.
De weidsheid van het sneeuwlandschap en de zeekust ervaar ik als beeldschoon en zeer rustgevend. Met zijn enorm grote snavel is de Stellers zeearend zeer imposant vooral als deze tot mijn grote geluk dichtbij langs vliegt. Maar hoog in de lucht, boven de besneeuwde bergen met prachtige structuren, is deze grote arend juist majestueus en elegant. Naast de Stellers zeearend zijn er ook volop ‘gewone’ zeearenden en dat geeft mij veel kansen om vooral hun beweging en interactie te fotograferen.
Op een gegeven moment trekt de schoonheid van zeearend-interacties boven de zee mijn aandacht en probeer ik fotografisch het gevoel van elegantie, stilte en dynamiek te vangen. Dit lukt! Het beeld ‘dynamische stilte’ van twee zeearenden boven de stille oceaan is door zijn strakke simpelheid en zachte kleuren mijn favoriet geworden uit deze ‘Japanse’-serie.
Het proces van fotograferen volgt bij mij steeds min of meer een zelfde volgorde. Mijn innerlijke passie voor natuur wordt in eerste instantie sterk aangewakkerd rond een bepaalde diersoort, meestal een vogel. Daarna wordt na uitvoerige voorstudie een reis gepland, waarbij mijn verbeelding grote vormen aanneemt, het belangrijkste voorstadium van het creatief proces.
Hoewel deze eerste fase een sterke mate van focus heeft, verandert de originele focus soms op de uiteindelijke plaats van bestemming. Door te focusseren op iets wat ik heel mooi vind verstilt mijn denken en in een proces van accepteren wat er is en loslaten van allerlei hinderlijke gedachten ontstaat een ultieme conditie voor flow. Een toestand waarin ik zeer alert ben maar volledig open voor wat zich aandient en de beelden lijken zomaar tot mij te komen. Mee stromen in flow vind ik heerlijk, maar het kan ook zo weer stoppen als ik onverwachts toch weer in denkprocessen verzeild raakt of toch weer hardnekkig ga vasthouden aan oorspronkelijke plannen.
Flow door focus, is in de fotografie zeer herkenbaar maar is ook ervaarbaar in allerlei vormen van kunst, topsport, muziekbeoefening etc. In een toestand van flow ervaar ik afwezigheid van tijd en lijk ik op te lossen in een groter geheel. Het bijzondere is dat ik flow niet mentaal kan oproepen, maar dat het verschijnt als ik me kan overgeven aan wat er is.
In het Japans bestaan prachtige uitdrukkingen van één woord. Bij mijn Japanse fotografische belevenis sluit het woord ‘Yugen’ precies aan: ‘een sterk bewustzijn dat je deel uitmaakt van het universum, hetgeen een diepe emotionele reactie oproept’.
Flow door focus is een belangrijk element in mijn presentatie tijdens PiXperience op 23 maart 2019.
6 reacties
Jan, eerst creatieve denkprocessen, dan creatieve reizen en dan creatieve beelden, complimenten, in alle opzichten bijzonder 🙂 Groet
Prachtige foto’s en een hele mooie beschrijving van het creatieve proces!
Jan, these are all fantastic. I love th eflow of each image and your use of high key is superb!
denise