Silver Efex

Historie

Maar eerst een stukje geschiedenis om een en ander te verklaren. Nik is een softwareontwikkelaar met Duitse en Engelse roots. Vijfentwintig jaar geleden opgericht zijn zij de bedenkers van de Nik collectie waar Silver Efex onder valt. De software was toen vrij kostbaar, maar daar kwam verandering in toen Google in 2012 het stokje overnam. Eindelijk was de software ook betaalbaar voor de serieuze amateurfotograaf. Later gaf Google de software zelfs helemaal voor niks weg. Tegen die tijd was verdere ontwikkeling al gestopt en zo leken de Nik plugins langzaam naar hun einde te gaan. Dat is totdat een andere grote partij er brood in zag. DXO kocht de hele set over van Google en blies er in 2018 nieuw leven in.

Waarom dit stukje historie? Dat heeft te maken met de inhoud van het artikel. Zelf ben ik een van de fotografen die destijds nog betaald hebben voor de Nik Efex set. Dat is de versie die ik al jaren gebruik en waarvan je de screenshots zal zien in dit tutorial. Oorspronkelijk had ik gepland om de 30dagen trial te testen en een artikel te schrijven wat past bij de huidige versie. Helaas ondervond ik bugs en crashes en had geen puf om daar diep in te duiken. Mijn 2012 versie voldoet namelijk nog steeds prima en dat zonder die crashes. In basis is Silver Efex nog steeds hetzelfde van opzet. Veel zal het artikel niet afwijken van de DXO versie.

Plugin

De Nik collectie werkt zowel stand-alone en als plugin. Aan die laatste optie geef ik de voorkeur en dan met name als plugin in Photoshop. Omdat je dan met lagen kan werken is het mogelijk om vanuit een programma meerdere plugins aan te roepen uit de Nik collectie. Met maskers en overvloeimodi bepaal je dan waar, hoe en in welke mate de filters invloed uitoefenen op de foto. Tot zover de buitenkant. Nu duiken we Silver Efex in.

Silver Efex

Eenmaal de foto geopend in Photoshop maak je het beste een nieuwe laag aan (Option-J, Ctrl-J). Nu hebben we een kopie die we kunnen bewerken in Silver Efex.

Er zijn meteen twee routes om te kiezen.

A Starten met een van de presets aan de linkerkant van het scherm.

B Direct de foto bewerken zonder gebruik te maken van een preset.

Mocht je niet meteen een idee hebben om de foto een bepaalde “look” te geven dan is de collectie met presets wellicht iets voor je. Zij bieden een goed uitgangspunt om de foto daarna nog helemaal naar smaak aan te passen. Alle aanpassingsmogelijkheden vind je aan de rechterzijde van het scherm. Op dit punt bestaat er geen foute keuze, alleen maar een persoonlijke voorkeur.

Presets

Links bovenaan in het scherm staan er verschillende categorieën. Je kan de selectie verkleinen door een categorie aan te klikken.

Persoonlijk geef ik de voorkeur aan ‘All’ zodat alle opties zichtbaar blijven. Wat opvalt is dat sommige presets een kader om de foto maken. Wanneer je daar niet van gediend bent dan is die straks nog gemakkelijk te verwijderen. Simpelweg door ‘Image Border’ op ‘Off’ te zetten. Laat je dus niet afleiden door het kader als een bepaalde preset je aanstaat.

Op nog twee elementen aan de linkerzijde ga ik verder in. Linksonder staat ‘Custom’ en ‘Imported’. Naast die twee termen staat een plusje. Al klikkend op dat plusje kan je je huidige bewerkingen opslaan onder ‘Custom’ of een verkregen set presets importeren bij ‘Imported’.

Bewerken

Voor nu heb ik een preset gekozen waarbij detail en structuren goed uitkomen. We springen nu naar het rechterdeel van het scherm. Bij de verschillende categorieën en subcategorieën staan kleine pijltjes. Het is een teken dat er nog een submenu verborgen is als het pijltje naar rechts wijst. Simpelweg er op klikken en het ontvouwt zich.

Waar te beginnen bij deze menu’s? Hier geef ik de voorkeur aan het ‘Colour Filter’. Ieder kleurenkanaal heeft een andere uitwerking op de foto. Klik op de gekleurde bolletjes of speel met de ‘Hue’ en ‘strength’ schuif en bepaal wat je het meeste aanspreekt. Van hier uit gaan we verder met de andere globale bewerkingen.

Bovenaan bij ‘Global Adjustments’ klikken we alle submenu’s open. Ik ga niet in op alle individuele schuifjes. Toch zal ik er een in het bijzonder uitlichten, dat is Contrast. Dubbelklikken op een schuifje maakt dat deze terugspringt naar de basisstand. Bij contrast zien we de overkoepelende schuif ‘Contrast’ en onderaan in het submenu de optie ‘soft contrast’ staan.

Contrast

De schuif ‘Contrast’ zorgt voor drastische aanpassingen in het middensegment van het histogram. Dat histogram is trouwens zichtbaar helemaal rechts onderaan. Zelfs het 10-zone systeem van Ansel Adams is ingebouwd.

Met de contrast schuif helemaal naar links druk je alle data naar het midden van het histogram. Een saai plat beeld blijft over. Het tegenovergestelde gebeurt wanneer de schuif helemaal naar rechts gaat. Dan verdwijnt het middengedeelte van het histogram praktisch en worden de pixels naar zwart of wit geschoven. Een hard contrast ontfermt zich over je foto.

Nee, dan worden we vrolijker van ‘soft contrast’. Die gaat veel subtieler te werk met het histogram. Hierop volgend een fijnafstelling met amplify black en amplify white. Om tenslotte misschien toch nog wat extra contrast toe te voegen met de hoofdschuif.

Structure

Hiermee versterk je het detail in de foto. Maar wacht even, hier valt iets op in het menu.

• Highlight
• Midtones
• Shadows
• Fine structure

Het mooie aan de Structure optie is dat je de sterkte van detail kan laten afhangen van de luminantie. Meer detail in de schaduwen dan in de hooglichten? Het is met deze schuifjes mogelijk. Met Fine Structure versterk je het middentonen contrast in gebieden vol detail. Dat opent allemaal heel wat meer mogelijkheden dan simpelweg verscherpen in Lightroom.

Control Point

Een uniek onderdeel van de Nik collectie is de patented U-point technology. Met een Control Point breng je lokale aanpassingen aan in de foto. Dit laat zich nog het best vergelijken met het radiaal masker in Lightroom. Maar daarmee doe je deze optie tekort. Op een of andere manier lijkt het Control Point masker zich subtieler te verdelen over de foto. Onderstaande aanpassingsmogelijkheden bevinden zich in zo’n Control Point.

• Brightnes
• Contrast
• Structure
• Amplify White
• Amplify Black
• Fine Structure
• Selective colourisation

Wanneer je in het Control Point menu het rechtervakje aanvinkt dan zie je op welke gebieden in de foto de aanpassingen effect zullen hebben. Deze gebieden kleuren van wit naar zwart, waarbij het effect het sterkst is in de witte gebieden.

Met het vak links naast het Control Point in het menu kan je zo’n punt uit of aanvinken. Zo’n Control Point is dus nog niet permanent zolang je maar in Silver Efex werkt. De foto kan je naar behoefte vol zetten met zoveel Control Points als je wilt. Wanneer je de Alt/Option key inhoud kan je met de linker muistoets een kopie van een punt slepen naar een ander gebied in de foto. Wel eerst de muis over het gewenste punt plaatsen.

Met de Control key en de linkermuisknop kan je meerdere Control Point in een selectie opnemen. Rechts in het menu is het nu mogelijk om ze te groeperen. Daarna volstaat het om een aanpassing slechts bij een point uit te voeren. De rest van de groep neemt dezelfde instellingen automatisch over.

Film types

Verder naar onderen in het menu zitten mogelijkheden om de oude film looks na te bootsen. Deze zijn niet noodzakelijk voor de bewerking maar kunnen wel subtiel een extra touch aan je foto geven. Tonaliteit en korrelstructuur worden nagebootst van bekende filmtypes zoals Ilford, Fuji en anderen.

Finishing Adjustments

Tenslotte kunnen we nog een finishing touch aanbrengen. Om te beginnen is er de optie om een bepaalde kleurtoon aan het beeld toe te voegen (Toning). Daarmee verdwijnt het zwartwit karakter ten dele omdat je een kleurtje over de foto uitstrooit. Indien subtiel gedaan kan dit echt wel een meerwaarde voor de foto betekenen. Omdat het slechts een kleur betreft die het gehele beeld beïnvloed, valt de foto nog steeds binnen de categorie monochroom.

De optie ‘Vignette’ lijkt me voor zichzelf spreken.

‘Burn edges’ lijkt op vignettering maar je hebt de keuze om het effect per zijde toe te passen.

Afsluitend biedt ‘Image Borders’ de mogelijkheid om een kader toe te voegen. Een rand zoals bij een postkaart is mogelijk. Of ga je eerder voor een meer creatieve rand? Bedenk wel dat iedere rand een deel van de foto wegneemt. De rand wordt niet om de foto geplaatst maar snoept juist pixels van het beeld af.

Tenslotte

Silver Efex biedt behalve meer mogelijkheden ook meer gemak bij een zwartwit conversie. Tenminste wanneer we het pakket afzetten tegen Lightroom. Tussen de vele presets zit vaak al een kandidaat waarbij verdere nabewerking snel is gepiept. Al is dit natuurlijk erg persoonlijk. Wie Silver Efex als plugin via Photoshop aanroept kan altijd nog lokale aanpassingen uitvoeren die niet mogelijk waren in de software. Zo combineer je het beste van de twee pakketten.

Meer artikelen over zwartwit fotografie

De kracht zwartwit fotografie
Zwart-Wit landschappen
ZwartWit Tutorial Deel 1
ZwartWit tutorial Deel 2
ZwartWit tutorial Deel 3