Menu

Onderdeel van Pixfactory

Jeneverbes

Waar stuifzanden zijn geweest, vind je ook de jeneverbes. In Twente heten ze wakels. Deze opvallende boom houdt van voedselarme droge plaatsen. Als het stuifzand allang is overgroeid met hei of zelfs met bos, kun je nog jeneverbessen vinden. In het bos verpieteren ze echter snel en blijft er weinig van hun fiere gestalte over.
Stuifzand is de natuurlijke omgeving van jeneverbessen. Fotograaf: Ron Poot

Jeneverbessen zijn bijzondere bomen. Of zijn het struiken? Ze kunnen hoog en slank zijn, maar ook kort en gedrongen, van sierlijke boom tot warrige struik, alle vormen kom je tegen. Het is een naaldboom en een van de weinige inheemse coniferen in ons land.

De vruchten zijn de bekende jeneverbessen die in de zuurkool gaan. Of die jenever een smaakje geven. Toch zul je deze bessen niet aan elke boom vinden. Je hebt namelijk mannelijke bomen en vrouwelijke bomen. Alleen de vrouwtjes dragen bessen.

In sommige streken vormen de jeneverbessen dichte bossen. De zogenaamde jeneverbesstruwelen. Ze zijn niet talrijk, veel zijn er door ontginning verdwenen. Vooral op de zandgronden in het oosten van het land kun je ze nog treffen.

Fototips

Door de grote variatie in soms bizarre vormen is de jeneverbes een interessant foto object voor landschapsfotografen. Vooral in het stuifzand zijn de bomen opvallend en karakteristiek. Mooi is het om ze te fotograferen in mist of ochtendnevel. Volgens het volksgeloof huizen de ‘witte wieven’ in de jeneverbessen. Heerlijk om die geheimzinnige sfeer in alle vroegte te beleven.

Nevelige ochtend op het Beerzerveld.
Nevelige ochtend op het Beerzerveld, jeneverbes met ‘witte wieven’. Fotograaf: Ron Poot

Niet alleen van van de buitenkant, ook binnenin de boom zijn de grillige takken mooi om te zien. Vooral in oudere exemplaren groeien er veel mossen en heerst er een geheimzinnige sfeer.

De jeneverbes is wintergroen, dus in zomer en winter staan ze klaar. Met sneeuw of rijp komen de scherpe naalden nog mooier tot hun recht.

De bessen van de jeneverbes zijn goed voor de macrofotograaf. Vaak vind je rijp en groen door elkaar, alle stadia bijeen. Met hun ronde vorm contrasteren ze met de scherpe naalden er omheen.

Jeneverbessen zijn een schuilplaats voor veel andere soorten. Vogels zoals goudhaantjes, kuifmezen of staartmezen toeven er graag. Op de grillige takken groeien vaak mossen of korstmossen, zelfs paddenstoelen kun je in hun beschutting vinden. Van sommige soorten is bekend dat ze alleen in jeneverbesstruwelen voorkomen.

Leefomgeving

Stuifzanden, heide, bos, soms ook op natte zure veenbodems.
De meeste vind je op de Veluwe, de Utrechtse en Sallandse heuvelrug, Oost Brabant, Drenthe en Twente.

Vindtijd

Het hele jaar, de jeneverbes is wintergroen.

Bescherming

Rode lijst soort, wettelijk beschermd.

Kwetsbaarheid

Door het verdwijnen van het natuurlijk biotoop is de jeneverbes kwetsbaar.

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

Een zeer fraai jeneverbesstruweel ligt bij Markelo in het natuurgebied De Borkeld. Dat dit er nog ligt is te danken aan de bioloog professor Jan Barkman (1922-1990), die bij de aanleg van de A1 een pleidooi hield om dit bos vol kostbare soorten te sparen. Er werd zowaar naar hem geluisterd – in de zeventiger jaren was natuurbehoud nog uitzonderlijk! – en de weg werd enkele honderden meters omgelegd. Sindsdien rij je op de A1 bij Markelo met een grote bocht (‘de bocht van Barkman‘) om het jeneverbessenbos heen.

3 reacties

  1. mooie verhalen over een van de 3 inheemse naaldbomen. Het woord reactie’s schrijf je overigens met de letter s eraan vast…..

  2. Mooi stukje Ron, vooral de ‘bocht van Barkman’ is een leuk weetje. Daar kom ik vaak langs.

    Gr Mark.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

3 reacties

  1. mooie verhalen over een van de 3 inheemse naaldbomen. Het woord reactie’s schrijf je overigens met de letter s eraan vast…..

  2. Mooi stukje Ron, vooral de ‘bocht van Barkman’ is een leuk weetje. Daar kom ik vaak langs.

    Gr Mark.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: