Menu

Onderdeel van Pixfactory

Pissebed

Dit is het verhaal over een echte puinruimer: de pissebed. Het aaibaarheidsgehalte van pissebedden is misschien ver te zoeken, maar ze zijn onmisbaar voor de natuur. Dit nuttige beestje stamt uit de prehistorie en recyclet plantaardig materiaal, wat goed is voor onze bodem.
Aan de zijkanten van de kop bevinden zich de ogen van de pissebed. De ogen bestaan uit een groepje oogbolletjes. Een pissebed kan echter niet goed zien. Fotograaf: Christien van der Veen

Pissebedden zijn van oorsprong zeedieren. Ze behoren tot de familie van de kreeftachtigen, net als de zeekreeft en de strandkrab. Lang geleden is de pissebed zo geëvolueerd dat hij op het land kan overleven. Het ademen is nog niet in de evolutie meegegaan: pissebedden hebben namelijk kieuwen. De kieuwen, die zich aan de onderkant van de buik bevinden, moeten voortdurend nat blijven, anders sterven de diertjes. Dit is de reden waarom pissebedden leven in een vochtige omgeving. Kijk eens onder een stuk schors van dood hout, bloempot of een grote steen. Grote kans dat hier een groepje pissebedden leeft. Door tegen elkaar te zitten verdampt er minder water per pissebed en drogen ze minder snel uit. Pissebedden zijn nachtdieren. Overdag houden ze zich schuil, ’s nachts worden ze actief.

Als een pissebed op de rug ligt wiebelt hij met zijn pootjes. Hierdoor komt hij weer op zijn buik terecht. Fotograaf: Christien van der Veen

Een pissebed heeft voelsprieten, zeven paar pootjes, wordt maximaal twee centimeter groot en het platte lichaam bestaat uit een hard pantser dat grijs of bruin van kleur is. Jonge pissebedden zijn wit van kleur.

Aan de achterkant van de pissebed zitten twee uitsteeksels: de uropoden. Met de uropoden kan een pissebed water drinken. Hij zuigt water op door de uropoden in het water te laten zakken. Als het nodig is kan hij vocht uitscheiden door de uropoden op de grond te drukken.

Er zijn bijna 40 soorten pissebedden voor in Nederland. In de achtertuin zie je vaak de ruwe pissebed en de rolpissebed. De ruwe pissebed heeft vele ruwe bobbeltjes op het pantser en de rolpissebed rolt zich op als hij zich bedreigd voelt. Fotograaf: Christien van der Veen

Pissebedden leggen eitjes. Na een paring vervelt het vrouwtje waardoor er een broedzak ontstaat. In deze broedzak worden de eitjes afgezet, waar uiteindelijk nimfen uit komen. De jongen eten de voedzame uitwerpselen van de hun moeder en blijven in de broedzak tot ze een paar keer verveld zijn. Jongen worden geboren met 6 paar pootjes. Het zevende paar komt pas later bij het vervellen.

Jonge pissebed van ca. 3 mm groot. Met het blote oog bijna niet te zien. Gefotografeerd met een ultra macro lens. Fotograaf: Christien van der Veen

Pissebedden leven in de bovenste laag van de bodem. Ze eten dode plantenresten, rottend hout en bladeren. De uitwerpselen zitten vol met goede voedingsstoffen voor de bodem waardoor nieuwe planten goed kunnen groeien. Ze zijn daardoor erg nuttig voor een composthoop. Bij gebrek aan rottend materiaal eten ze levende planten.
Zelf staan ze op het menu van onder andere egels, vogels, spitsmuizen, kikkers, padden en spinnen. Er is zelfs een spin die zich heeft gespecialiseerd in het vangen en kraken van pissebedden, namelijk de roodwitte celspin. Deze spin heeft harde kaken waardoor het pantser van een pissebed met gemak wordt gekraakt.

Pissebedden in hun leefomgeving. Fotograaf: Christien van der Veen

Als je een vochtig huis hebt is de kans groot dat je een pissebed tegen komt in bijvoorbeeld de kelder of kruipruimte. De meeste mensen willen liever geen pissebedden in huis. Er zijn meerdere manieren om ze diervriendelijke te bestrijden. Je kunt ze lokken door een bloempot met vochtige bladeren in een donkere hoek te plaatsen. Een andere manier is een aardappel halveren, uithollen en met de uitgeholde kant op de grond zetten. Zet er een luciferstokje tussen zodat er een opening ontstaat. Pissebedden zullen hierop afkomen omdat ze in de woning op zoek zijn naar een gunstige plek. Na een tijdje kun je de verzamelde pissebedden voorzichtig op een veilige plek buiten zetten, bijvoorbeeld in je tuin of de rand van een park.

Nadat je de pissebedden hebt verwijderd, is het handig om het vochtprobleem in huis aan te pakken, zodat de kans aanzienlijk kleiner is dat ze terugkomen.

Het kan voorkomen dat je een blauw/paarse pissebed tegen het lijf loopt. Dit is geen bijzondere soort maar een teken dat deze in korte tijd komt te overlijden. De blauw/paarse kleur duidt namelijk op een besmetting van het ‘iridovirus’. Deze kleur wordt veroorzaakt door een ophoping van de virusdeeltjes die het licht reflecteren. Fotograaf: Christien van der Veen

Fototips

  • Kijk op donkere, vochtige plekken in de tuin, park of bos, bijvoorbeeld onder een steen, stuk hout of bloempot.
  • Let op, als je (bijvoorbeeld) een steen op tilt zullen de meeste pissebedden snel wegrennen om weer een geschikt plekje te vinden. Kijk daarom voordat je de steen op tilt naar de instellingen van de camera. Maak een proeffoto van het stukje grond naast de steen om je instellingen alvast zo goed als mogelijk klaar te zetten. Je hebt zodra je de steen optilt maar een paar seconden om een foto te maken. Houd er rekening mee dat het een hoop geduld kost omdat je snel te laat bent.
  • Gebruik een macrolens om een close-up te maken. Met een ultra macro lens kun je echt goed de details in kaart brengen.
  • Gebruik een statief of rijstzak als je geen vaste hand hebt.
  • Omdat pissebedden meestal op donkere plekken te vinden zijn is het verstandig om een ledlampje of een flitser mee te nemen.
  • Pissebedden zijn nachtdieren, je kunt ze ’s avonds buiten de schuilplaats tegenkomen. Het fotograferen is dan lastig omdat het dan vaak te donker is voor een foto met weinig ruis.

Leefomgeving

Bovenste laag van de bodem. Leeft in vochtige omgeving zoals in spleten van boomschors, een composthoop, onder stenen of tussen bladeren.

Vindtijd

Jaarrond

Bescherming

Niet wettelijk beschermd.

Kwetsbaarheid

Niet kwetsbaar, zeer algemeen.

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

Wist je dat de pissebed ondanks de naam nooit hoeft te plassen? Doordat het pantser ammoniak- en waterdoorlatend is, transpireren ze continu. Hierdoor verliezen ze hun vocht via het pantser, waarna het verdampt.

Er zijn meerdere theorieën waar de naam ‘pissebed’ vandaan komt. Een van deze theorieën is dat de naam komt van vroeger, omdat ze in de middeleeuwen werden gebruikt als medicijn voor mensen met (bed)plasproblemen. Ook werden ze gebruikt als ‘maagtablet’ omdat de schubben een veel kalk bevatten. Dit heeft een neutraliserende werking in de maag.

Eén reactie

  1. Prachtige foto’s en leuk onderwerp.. ik heb een paar verstekelingetjes onderdak geboden en zit vaak met een vergrootglas naar ze te kijken. Deze foto’s laten nog meer zien… Ik hoop dat je ook een keer een broedzakje of een paring in beeld kunt krijgen..

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Eén reactie

  1. Prachtige foto’s en leuk onderwerp.. ik heb een paar verstekelingetjes onderdak geboden en zit vaak met een vergrootglas naar ze te kijken. Deze foto’s laten nog meer zien… Ik hoop dat je ook een keer een broedzakje of een paring in beeld kunt krijgen..

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: