Menu

Onderdeel van Pixfactory

Tips voor het handmatig scherpstellen bij macrofotografie

Bij macrofotografie is scherpstelling misschien wel het moeilijkste stuk van de techniek. Waar het bij landschappen niet zo precies komt kan een mm verkeerd scherpstellen bij macrofotografie al leiden tot een mislukte foto. . Hoewel autofocus prachtig werkt is het juist bij macro soms lastig de scherpte op de juiste plek te leggen. Niet voor niets dat veel macrofotografen het liefste werken met handmatige scherpstelling. Sterker nog, veel macrolenzen hebben niet eens een autofocus. In deze tutorial zal ik tips geven voor het werken met handmatige scherpstelling om de scherpte perfect te krijgen.
Het voordeel van handmatig scherpstellen is dat de focus wordt gelegd waarop jij dat wilt. In dit geval op het Lieveheersbeestje met de regendruppels. Met de autofocus is het vaak lastiger om zo snel en nauwkeurig op het juiste punt in je compositie te kunnen scherpstellen. Fotograaf: Jeffry Westerhoff

De autofocus van een camera is belangrijk voor veel takken van fotografie, maar bij macrofotografie heeft het de voorkeur om handmatig scherp te stellen. Het voordeel hiervan is dat je zelf je scherpstelpunt kunt bepalen en je hierdoor veel nauwkeuriger en – als je eraan gewend bent – sneller scherp kunt stellen. De reden dat het juiste scherptepunt zó precies komt is omdat je bij macrofotografie te maken hebt met hele kleine scherptediepte. Dat komt weer door de zeer korte afstand tot je onderwerp, zie ook de tutorial over Scherptediepte en macro bij voorjaarsbloeiers.

Je vraagt je misschien nu af hoe het scherpstellen met behulp van de focusring, nauwkeuriger en sneller kan zijn ten opzichte van de autofocus bij scherpstellen.

Aan de hand van een paar tips zal ik vertellen hoe je nauwkeurig en snel het gekozen scherpstelpunt instelt bij gebruik van manuele scherpstelling.

Tip 1 Goed en stevig statief

Het ligt misschien een beetje voor de hand, maar vooral als je met grote diafragma’s werkt (kleine scherptediepte) is een stevig statief handig. Dit omdat de kleinste beweging van het objectief al tot een ander scherptepunt kan leiden of zelfs tot onscherpte.

Tip 2 Gebruik van Live view

Doordat het moeilijk is om door de optische zoeker van je camera echt nauwkeurig scherp te stellen en zeker als je camera dicht bij de grond ligt waardoor je niet goed door de optische zoeker meer kunt kijken, is het gebruik van Live view een uitkomst. De nieuwste spiegelreflexcamera’s hebben de mogelijkheid om via het scherm te kijken i.p.v. door de zoeker, bij spiegelloze camera’s is live view eigenlijk de enige manier en kun je zelf kiezen of je in de zoeker kijkt of op de achterkant van de camera.

Maar hoe gaat dit nu in zijn werk.

  • Schakel als eerste de Live view functie in op de camera. Weet je niet precies hoe dit moet, raadpleeg dan even de handleiding.
    Wanneer je Live view hebt ingeschakeld zie je het beeld wat je door de optische zoeker zag nu verschijnen op je beeldscherm.
  • Maak een compositie van het onderwerp, bepaal waar het scherpstelpunt moet komen te liggen en stel op het oog scherp (figuurlijk natuurlijk) met behulp van de focusring op het objectief. In het onderstaand object wil ik de scherpte in het midden van de bloem hebben op het stuifmeelkorreltje.
Compositie gekozen en op het oog scherp gesteld. Canon 6D MK I + Laowa 60mm/f2.8 2:1 Ultra Macro. Fotograaf: Jeffry Westerhoff
  • Nu je het onderwerp in beeld hebt gaan we nauwkeuriger scherpstellen op het punt waar je dit wilt hebben. In het live-view beeld bevindt zich een vierkantje, het scherpstelkader. Deze kun je met behulp van de cursorknoppen over je scherm verplaatsen. In dit geval plaatsen we het scherpstelkader op de plek die we scherp gesteld willen hebben.
Het scherpstelkader kan nu verplaatst worden naar de plek waarop je wilt scherpstellen. In dit geval het midden van de bloem. Fotograaf: Jeffry Westerhoff
  • Het scherpstelpunt is nu bepaald en we gaan op die plek digitaal inzoomen (dus niet met de lens!), door op het knopje met het vergrootglas te drukken. Er wordt nu 1x ingezoomd op het beeld in het scherpstelkader, door nog een keer op die knop te drukken wordt er 5x ingezoomd, druk je nog een keer dan heb je een 10x vergroting.
    Nu kun je door aan de focusring te draaien heel nauwkeurig je scherpstelpunt instellen.
Twee keer drukken op het vergrootglas en het beeld in het scherpstelkader wordt nu 5x vergroot. Fotograaf: Jeffry Westerhoff

 

Drie keer drukken op het vergroot glas en het beeld in het scherpstelkaderkader is nu 10x vergroot. Zoals je ziet is het scherpstelpunt nog niet haarscherp., dus nog een beetje bijstellen voor het eindresultaat. Fotograaf: Jeffry Westerhoff

Op deze manier kun je op een stamper in een bloem haarscherp instellen.
Nu is het een kwestie van de foto maken. Doe dit bij voorkeur met een remote of stel op de camera een timer in (bv. 2sec), dit om trillingen van de camera te voorkomen tijdens het indrukken van de ontspanknop die voor bewegingsonscherpte kunnen zorgen.

Het resultaat met het centrum haarscherp. Canon 6D MK I + Laowa 60mm/f2.8 2:1 Ultra Macro. Fotograaf: Jeffry Westerhoff

Tip 3 Focus peaking

Mocht je camera deze functie hebben, dan is het zeker de moeite waard om te proberen. Focus peaking is een extra hulpmiddel bij het scherpstellen. De camera gaat ervan uit dat waar het punt het scherpst is, het contrast ook het hoogst is. Aan de hand daarvan zullen de randen dan oplichten met de kleur die je hebt ingesteld. Zo zie je precies waar de scherpte ligt. Het blijft een hulpmiddel, dus na het maken van de foto, altijd even controleren of daadwerkelijk de scherpte ligt waar jij het wilde hebben.

De rode lijnen geven aan waar de scherpte ligt. Door aan de focusring te draaien zie je dat het scherptepunt zich verplaatst. Fotograaf: Johan van der Wielen

Tip 4 Focus guiding

Naast focus peaking is er ook focus guiding als hulpmiddel. Dit is een relatief nieuwe functie en ik zal daar niet te ver op ingaan.
Kort gezegd zie je bij focus guiding aan de hand van kleine driehoekjes hoever je van het focuspunt bent verwijderd.

De witte driehoekjes geven aan hoever je uit focus bent. Wanneer de driehoekjes groen zijn heb je de juiste focus bereikt. Fotograaf: Johan van der Wielen

Tip 5 Scherpstellen zonder focusring

In plaats van aan de focusring te draaien om het onderwerp scherp in beeld te krijgen (of als je macrolens geen focusring heeft), kun je ook scherpstellen door de camera naar voren en naar achteren te bewegen.
Bij gebruik van een statief kun je dan gebruik maken van een macro-slider. Deze plaats je op je statief met daarop je camera. Door aan de knoppen van de de macro-slider te draaien, kun je nu het focuspunt tot op de mm nauwkeurig instellen. (Zie ook: Wat doe je met een macroslede?)

Aan de hand van de gegeven tips kun je nu dus zeer nauwkeurig scherp stellen bij het gebruik van handmatige scherpstelling. Oefenen baart kunst en daarna wil je alleen nog maar handmatig scherpstellen bij macrofotografie.

Wil je verder lezen over macrofotografie?
Hier zetten we alles over macrofotografie voor je op een rij.

2 reacties

  1. Geldt dit alleen voor Canon. Op mijn Sony systeem camera lukt het niet met het vergrootglaasje. Bedoel je met het vierkantje scherpstelpunt midden?

  2. Hoi, op mijn Canon 90D zie ik in de live view geen Scherpstelkader meer.. geen idee hoe ik die uit heb gezet. Tips?

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

2 reacties

  1. Geldt dit alleen voor Canon. Op mijn Sony systeem camera lukt het niet met het vergrootglaasje. Bedoel je met het vierkantje scherpstelpunt midden?

  2. Hoi, op mijn Canon 90D zie ik in de live view geen Scherpstelkader meer.. geen idee hoe ik die uit heb gezet. Tips?

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: