Menu

Onderdeel van Pixfactory

Tutorial Landschap Deel 3: Handige hulpmiddelen

De rugzak van een natuurfotograaf is vaak te zwaar en/of te klein. Of willen we gewoon teveel materiaal meenemen op onze tocht? Behalve camera en lenzen is er namelijk nog heel wat mee te sjouwen. Accu's en geheugenkaartjes daargelaten, welke andere items zijn ook bijna onmisbaar?
Om op alles voorbereid te zijn sjouwen we al gauw teveel met ons mee. Fotograaf: Jowan Iven

Statief

Een landschapsfotograaf werkt bij voorkeur met hele lage ISO-waardes. Het onderwerp staat stil en je hebt relatief veel tijd als het gaat om aanpassen van compositie en instellingen. Door de lage ISO-waardes kan de sluitertijd behoorlijk oplopen in situaties met weinig licht. Of je wilt zelfs een opname maken met extreem lange sluitertijden. Een statief is dan onmisbaar. Er zijn wel een paar zaken om rekening mee te houden.

Daar sta je dan als statief met een eigenwijze fotograaf die het beter weet. Fotograaf: Arjan Jeurgens

Wie heel laag bij de grond wil fotograferen komt er achter dat de middenkolom al snel in de weg zit. Vaak kan die kolom ondersteboven gemonteerd worden om dit euvel te verhelpen. Maar waarom die moeite als je ook statieven hebt zonder middenkolom? Om zo dicht mogelijk bij de grond te komen is het noodzakelijk dat de poten van het statief ook helemaal horizontaal kunnen worden uitgeklapt. Bij voorkeur zelfs nog iets omhoog voor incidentele situaties. Al zie je die mogelijkheid bij veel statieven niet aanwezig.

Bij een statief zonder middenkolom is het raadzaam er een uit te kiezen die, volledig uitgeschoven, boven je uit torent. Dat geeft extra mogelijkheden in bepaalde situaties. Welke dat zijn kan je nalezen in het artikel Het statief met de lange poten.

Ga bij een statief niet direct voor licht en draagbaar. dat klinkt verleidelijk maar komt de stabiliteit niet ten goede. Ik ga er vanuit dat een landschapsfotograaf ook de woestere weertypes uitkiest om een foto te maken. Een betrouwbaar stevig statief is belangrijker dan de draagbaarheid.

Statief voetjes

Als landschapsfotograaf weet je dat je statief op een variatie van ondergronden komt te staan. De standaard kunststof doppen zijn niet geschikt voor iedere ondergrond. Op gladde rotsen is een keuze voor spikes een meer logische. De statief fabrikanten lossen dat allemaal op hun eigen manier op. Zo moet je bij de ene fabrikant de rubber doppen vervangen voor spikes terwijl er ook statieven te koop zijn waar de rubber dop over de spike is geplaatst. Het verwijderen van de kunststof voet is voldoende om de spikes tevoorschijn te halen. Voor het grootste gemak is er nog een derde optie beschikbaar. Bij sommige statieven zijn de spikes zo geïntegreerd in de voet dat het volstaat om simpelweg aan de voet te draaien om de spikes naar buiten te laten komen.

Onder de kunststof doppen zitten de spikes verborgen. Fotograaf: The digital picture

Geared Head

Een ‘geared head’ is een alternatief voor het overbekende balhoofd. Ook al bestaan ze al enige tijd, de ‘geared heads’ waren nooit heel populair onder de landschapsfotografen. Dat had vooral te maken met omvang en gewicht. De laatste tijd beleven de ‘geared heads’ een comeback omdat merken zoals Benro en Sunwayfoto compactere modellen op de markt zetten. Met een balhoofd heb je een knop in handen om snel je compositie te bepalen. Zo’n ‘geared head’ is langzamer in gebruik omdat je 3 assen afzonderlijk moet bedienen. Waarom schakelen verschillende fotografen dan toch over?

Bij een geared head kan je iedere as nauwkeurig afstellen zonder de andere assen te beïnvloeden. Fotograaf: Jowan Iven

Zoals gezegd is landschapsfotografie niet een zaak van absolute snelheid. Je plaatst je statief en bepaalt grofweg je compositie. Dan loop je de randen van je compositie na, checkt of het geheel waterpas staat en maakt micro aanpassingen op die compositie. Juist daarin is een ‘geared head’ heel sterk. Met de knoppen op een geared head kan je op 1 graad nauwkeurig de compositie bijstellen op 1 as. Vergelijk dat maar eens met een balhoofd waarbij alle assen worden beïnvloed wanneer de knop wordt losgedraaid.

Onderling zijn er ook nog wel verschillen op te merken in de wereld van ‘geared heads’. Extra uitleg wordt gegeven in een artikel van Bas Meelker.

L-Plate

De L-Plate of L-bracket is eigenlijk onmisbaar voor de landschapsfotograaf. Deze uitgebreide versie van een arca swiss koppelingsplaatje heeft de vorm van een L en vormt zich om je camera heen. Nu heb je behalve een koppelingsplaatje aan de onderzijde ook meteen een koppelingsplaat aan de linkerzijde zitten. Dat is superhandig wanneer je je statief perfect hebt neergezet voor een bepaalde compositie en dan bedenkt dat een verticaal shot ook wel mooi zou staan. Even de camera loskoppelen, een slag draaien en weer terug op je geared head om de laatste aanpassingen te doen op de y-as. Zonder de L-bracket had je de camera moeten kantelen en het statief opnieuw moeten positioneren.

Nog steeds niet overtuigd van een L-Plate? Wie regelmatig panorama’s uit meerdere foto’s maakt weet dat het maken van verticale opnames de beste methode is. Je moet immers boven en onder wat extra in beeld nemen omdat deze gedeeltes worden gesneden tijdens het samenvoegen van de beelden. Met de L-plate plaats je de camera precies boven het draaipunt waardoor de beelden, in de software, netjes aan elkaar worden geplakt. Probeer dat maar eens wanneer je camera langs balhoofd of ‘geared head’ hangt.

Met de L-plate wissel je snel van landschap naar portret formaat. En je hoeft je statief niet opnieuw waterpas te zetten. Fotograaf: Jowan Iven

Hot shoe waterpas

Misschien ken je ze wel. Die kleine waterpasjes die je op de flitsschoen kan schuiven. Tegenwoordig zijn die helemaal niet meer nodig omdat je camera een waterpas heeft ingebouwd. Toch? Dat klopt op zich wel maar er zijn redenen aan te dragen om alsnog zo’n goedkoop waterpasje te gebruiken. Wanneer je de compositie bepaalt via live view wil je toch niet dat er een groot digitaal waterpas in beeld staat. Om die functie niet steeds aan en uit te hoeven zetten is een opschuifbaar waterpasje handig. Tegelijk heb je continue de mogelijkheid zichtbaar om te checken of je camera nog waterpas staat. Kan erg handig zijn bij instabiele ondergronden zoals het strand. Scheelt ook meteen weer accutijd.

Met deze gadget kan je direct zien of je camera waterpas staat zonder in het menu van je camera te duiken. Fotograaf: Jowan Iven

Afstandsbediening

Camera en statief staan stabiel en indien je nog een DSLR gebruikt, live view ingeschakeld om spiegeltrillingen te voorkomen. Dan wil je dat laatste beetje trilling ook nog voorkomen. Met een afstandsbediening haal je dat laatste beetje trilling helemaal weg. Zelf heb ik inmiddels gekozen voor een draadversie zonder verdere poespas omdat er altijd wel iets was met lege batterijtjes. Bijkomend voordeel; dit is beter voor het milieu. Ook al kan de timer op je camera uitkomst om trillingen te voorkomen, in sommige gevallen wil je toch op het juiste moment afdrukken. Er zal maar net een vos perfect je beeld in lopen en de timer staat ingesteld.

De goedkope afstandsbedieningen raken altijd op ongelukkige momenten defect. Mijn eerste merk eigen afstandsbediening doet het nog steeds en is prettiger in gebruik. Fotograaf: Nikon

De hand

Jawel, je eigen hand kan een onmisbaar attribuut blijken bij het fotograferen met tegenlicht. Wanneer de stand van de zon zorgt voor flare in het beeld kan je eenvoudig even een hand boven de lens houden tot de flare verdwijnt. Pas wel op dat je hand niet in beeld komt, met groothoek is die kans nogal gauw aanwezig.

Hoofdlamp

Wie in schemer of donker fotografeert heeft enige behoefte aan licht. Dan is het fijn om een hoofdlampje te hebben dat verschillende standen heeft. Bij voorkeur ook een met rode leds. De rode leds geven net genoeg zicht om te zien waar je mee bezig bent en ze verstoren de foto niet van andere fotografen. Vooral van belang als je op populaire plekken in de nacht fotografeert. Met een hoofdlamp in plaats van een gewone zaklamp heb je ook nog alle handen vrij voor de fotografie.

Je handen vrijhouden en toch goed bijlichten kan met een hoofdlampje. Fotograaf: Petzl

Apps

In het bijzonder de landschapsfotograaf is erg gebaat bij apps op de telefoon. Hoe laat en waar komt de zon op? Dat zijn slechts de simpelste voorbeelden die de app kan bieden. Zelfs maan- en satellietcycli kunnen een onderdeel zijn, het ligt er maar net aan voor welke app je hebt gekozen.

Enkele bekende voorbeelden van apps zijn:

TPE The Photographers Ephemeris

Planit

Golden Exsate

Er bestaan talloze apps die het weer voor je voorspellen. Eentje springt er wat mij betreft uit omdat die op een speciale wijze de gegevens presenteert. In een tabelvorm wordt de weersvoorspelling overzichtelijk weergegeven. Daarbij worden een aantal interessante gegevens getoond die ontbreken bij andere apps. Wat te denken van het percentage lage-, midden- en hoge bewolking. Zelfs mist en dauwpunt zijn niet vergeten. Neem maar eens een kijkje, het is een gratis app. Gemaakt voor de astronomie maar past perfect bij landschapsfotografie.

Clearoutside

Screenshot van Clear Outside.

Filtertas

Natuurlijk gebruiken we filters in de landschapsfotografie. Polarisatiefilter en grijsverloopfilters zijn nog steeds onmisbaar. Hierover zijn al mooie tutorials geschreven die het gebruik ervan duidelijk uitleggen. Diezelfde filters bewaar je in een etui of draagtasje. Bij voorkeur een tasje dat je om je schouder kan hangen. In het verleden gebruikte ik een etui dat altijd op de verkeerde plek in het veld lag. Juist wanneer ik een ander filter wilde toepassen. Tegenwoordig vervoer ik ze in een schoudertas en heb de grijsverloopfilters paraat waar ik ook ga staan.

Met een filtertas aan je schouder of riem kan je sneller acteren op veranderende omstandigheden. Fotograaf: Nisi

Microvezeldoekje

Als je werkt met ND Grad filters weet je ook dat er vlekken op kunnen komen. Met wat schoon water en een microvezel doekje zijn die effectief te verwijderen. Op glazen filters gaat dat eenvoudiger dan op de kunststof (resin) filters. Omdat de meeste microvezeldoekjes veel te groot zijn heb ik er eentje in handzame stukken geknipt. Deze wordt bewaard in een afsluitbaar zakje zodat het doekje schoon blijft.

Kwastje

Een zacht kwastje van de bouwmarkt is handig om even wat stof of zand voorzichtig te verwijderen van je apparatuur. Met een lenspen heb je extra zacht kwastje voor de lens. Er zit immers coating op de lens die je niet wil beschadigen.

Een lenspen heeft een kwastje voor stof en een vilten gedeelte om vlekken voorzichtig te verwijderen. Fotograaf: Hama

Inbus-schroevendraaier

Inbus en schroevendraaier gecombineerd in een lichte compacte tool. Fotograaf: 3 legged thing

Soms heb je even een schroevendraaier nodig om een koppelingsplaat extra vast te zetten. Op andere momenten heeft je statief even een slagje nodig om die ene losse poot wat vaster te draaien. Daar kan je natuurlijk allemaal los gereedschap voor meetorsen. Er bestaan ook handige compacte tools die niet zoveel ruimte in beslag nemen. Daarnaast weegt dit een stuk minder dan een losse inbussleutel en schroevendraaier. Ieder grammetje winst is mooi meegenomen. Die rugzak is toch altijd te zwaar.

De doehetzelver kan natuurlijk zelf even wat in elkaar lassen. Fotograaf: Jowan Iven

Ballast

Op de openingsfoto zie je nog meer materiaal uitgestald dan in dit artikel wordt behandeld. Voor het gemak liet ik altijd alles in mijn tas zitten en vergat zo nooit iets. In de loop van de jaren stapelden die handige dingetjes op tot een ongewenste ballast. Wie thuis goed georganiseerd zijn of haar spullen bewaard kan snel de tas inladen voor de volgende tocht. Je rug zal je er dankbaar voor zijn.

Andere delen uit deze reeks

Tutorial Landschapsfotografie deel 1: Lenskeuze

Tutorial Landschapsfotografie deel 2: Compositie

Aanverwante artikelen

8 reacties

  1. Leuk stukje, Jowan.

    Er is een item dat ik echt ontbeer. Dat is de inbus en schroevendraaier gecombineerd. Kun je me zeggen waar ik die kan kopen?
    Groet!

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

8 reacties

  1. Leuk stukje, Jowan.

    Er is een item dat ik echt ontbeer. Dat is de inbus en schroevendraaier gecombineerd. Kun je me zeggen waar ik die kan kopen?
    Groet!

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: