Stijlvorm
Die stijlvorm is veel meer dan een minder geslaagde kleurenfoto omzetten in vele tinten grijs, in de hoop dat het dan nog iets wordt. Zwartwitfotografie omvat meer dan alleen een nabewerking van je foto. Het is een concept van begin tot eind. Het weglaten van kleuren moet juist iets toevoegen. Jawel je leest het goed. Een goede zwartwit foto is een bewuste keuze die sterker overkomt dan dezelfde versie in kleur. Al fotograferend kijk je, als het ware, al in zwartwit. Dat vergt wel enige kennis van kleuren en hoe deze bruikbaar kunnen worden omgezet in de nabewerking.
Niet iedere foto leent zich voor een omzetting in grijstinten. En niet iedere foto leent zich voor kleur. Maar wanneer is zwartwit nu een goede keuze? Compositie wordt nog belangrijker, de wow-factor van kleur is er immers af. Het beeld gaat terug naar de basis, het spel van licht en donker. Wanneer je voor jezelf niet kan verklaren waarom je zo nodig in zwartwit wilde fotograferen dan is het waarschijnlijk geen goede zet geweest.
Vormen en structuren
Een prachtige zonsopkomst is ineens een grote uitdaging geworden. Hoe geef je de kijker dat speciale gevoel mee als de koperen kleuren van de zon zijn verdwenen? Door het wegvallen van kleuren komt de nadruk juist te liggen op vormen en structuren. Wat zeer geschikt is voor wat meer grafisch werk. Het canvas is wit en je hebt alleen grijstinten tot beschikking om je boodschap uit te dragen. Het lijnenspel, vlakverdeling, spelen met (grijs)tinten en contrasten. Je gaat automatisch anders kijken naar de compositie. Waren dit al belangrijke elementen bij kleurenfotografie, nu dragen ze de foto volledig.
In het veld
Zet je camera alvast op monochroom. Via live view krijg je meteen al zicht op de lichte en donkere vlakken. In de nabewerking is dit allemaal nog te versterken of af te zwakken. Maak je daar nog niet te druk over. Maar het helpt om de basis al goed te krijgen. Het monochroom preview beeld gidst je met het vinden van structuren en contrasten. Kijk maar eens door je oogharen naar de preview. Details worden vaag en er komt meer focus op vlakverdeling. Zo weet je al voor de ‘klik’ of de foto kans van slagen heeft.
Fotografeer in RAW want anders werkt bovenstaande verhaal niet optimaal. Wie fotografeert in RAW ziet dan wel een monochroom beeld maar legt toch een kleurenfoto vast. In de informatie van diezelfde RAW file wordt tegelijkertijd een kleine monochroom jpeg foto opgeslagen en dat is de preview die je op het schermpje ziet. Met RAW heb je later de maximale mogelijkheden voor een omzetting naar zwartwit. Door het versterken of afzwakken van bepaalde kleuren zal de omzetting naar een zwartwit beeld heel anders uitpakken. Door direct in monochroom jpeg of tiff te fotograferen gooi je meer dan de helft van de nabewerkingsmogelijkheden weg.
Histogram
Je histogram is gelinkt aan de weergave van het jpeg beeld op je camera. Het werkelijke histogram hoort bij het RAW beeld wat je maakt. Met het kiezen van een voorinstelling op de camera volgen er automatische aanpassingen voor verscherping en contrasten. Die hebben invloed op hoe snel het histogram “clipt”. Heeft de voorinstelling een hoog contrast dan zit je eerder aan de grenzen van het histogram. Normaal gesproken blijf je bij kleurenfotografie weg van uitgebeten wit en dichtgelopen zwart.
Het leuke van zwartwit fotografie is dat dit geen enkel probleem oplevert. Feit blijft wel dat de informatie is verdwenen zodra wit uitbijt en zwart dichtloopt. Die kan je in de nabewerking echt niet terughalen. Voor optimale bewegingsvrijheid in de nabewerking is het dus toch nuttig om zoveel mogelijk binnen de lijntjes van het histogram te blijven. Mocht je het toch niet kunnen vermijden dan hoef je je geen zorgen te maken. Van pikzwart tot sneeuwwit, het is de gewoonste zaak van de wereld in zwartwit fotografie.
Bedenk vooraf even wat je in het eindresultaat het minste zal gaan storen. Is dat dichtgelopen zwart of uitgebeten wit? Met wat onder- of overbelichten kan er geschoven worden met het histogram. Zo haal je met enige creativiteit het maximale uit een moeilijke situatie.
Verder lezen:
Dit tutorial bestaat uit drie delen. Wil je meer lezen kies dan hieronder welk deel je wilt lezen:
Tutorial zwartwit fotografie deel 2: In het veld
Tutorial zwartwit fotografie deel 3: Nabewerking
3 reacties
Boekwerken drukken met tritone kleurenseperatie op speciaal papier is een kostbare aangelegenheid. Zijn er kleurscheidingsprofielen in tritone die te downloaden zijn. Om bijvoorbeeld een print te maken of laten maken?
Ik ben altijd blij met elke aandacht voor zwart/wit fotografie en deze tutorial ziet er veelbelovend uit. Ik hoop dat er op het eind van deze tutorial ook eens aandacht kan worden besteed aan het printen van zwart/wit foto’s met een inkjetprinter.
Dank je voor de feedback Michel. Helaas is printen geen onderdeel van het drieluik. Maar het idee is erg goed. Het wordt op de agenda gezet voor een toekomstige tutorial.