Tutorial zwartwit fotografie: Deel 2 In het veld

Disciplines

Wat betreft disciplines is er geen beperking voor deze stijl van fotografie. Van macro tot landschap het kan eigenlijk allemaal. Laat je dus niet tegenhouden door een categorie of vastgeroeste inzichten. Volg je gevoel en kijk waar dat toe leidt. Dichtbij jezelf fotograferen is sowieso een sleutel tot meer plezier. Durf en leer van de mislukkingen, want die hebben we allemaal. Wie weet kom je op die manier tot nieuwe concepten in de wereld van zwartwit.

Kleurcontrasten

Kleurcontrasten zijn nog steeds bruikbaar, dat worden dan donkere delen versus lichte delen in de foto. Wanneer de uitwerking van kleuren in de nabewerking je nog onbekend zijn dan is het handig om eerst eens te experimenteren met nabewerken. Pak een kleurrijke foto en zet die eens om naar grijstinten. Spring in de software naar het ZwartWit paneel en slinger die schuifjes alle kanten op en observeer wat er gebeurt. Het gaat hier om het leerproces dus maak je geen zorgen. Wie in Lightroom werkt kan het beste eerst een virtuele kopie aanmaken. Deze kopieën beslaan praktisch geen ruimte op de harde schijf maar bieden toch de mogelijkheid voor een volledig andere bewerking. Leer de werking van kleuren kennen zodat je later in het veld al kan herkennen of iets gaat werken of niet.

Wanneer de foto origineel al heel veel kleur in zich heeft zal de kijker meer verrast zijn door het monotone resultaat en deze als interessanter beoordelen. Foto’s met al weinig kleur van zichzelf zijn minder verrassend na een zwartwit omzetting. Het vergt dus enige durf om in grijstinten te denken bij een prachtige kleurrijke scene. Tip: in RAW houd je altijd alle opties open.

Compositie

Opbouw van je compositie werkt nog steeds volgens alle klassieke regels. Daar is monochroom niet uniek in. Toch wordt er op een gebied meer geaccepteerd dan bij kleur. En dat zijn grote lege vlakken in het beeld. Op een of andere manier worden grote leegtes nu beter geaccepteerd. Door het weglaten van kleur ontstaan vaker groter egaal ogende vlakken omdat je twee kleurtonen zo kan bewerken dat ze in dezelfde grijstint worden weergegeven. Met zulke grote vlakken komt het onderwerp nog meer onder de aandacht. Gewoonweg toepassen van leegtes in de compositie is trouwens niet voldoende. Er moet wel een gedachte achter zitten om het principe te laten werken.

Long Exposure

Een populaire en effectieve manier om lege ruimte te creëren is het toepassen van lange sluitertijden. Watervlaktes verworden tot een gladde spiegel zodat de elementen in en rondom het water de volle aandacht krijgen. Er ontstaat er een gestileerde abstracte realiteit. Wellicht “fine-art” als je dat woord zou willen gebruiken. Maar deze subjectieve conclusie laat ik graag als voer voor onze columnisten.

Met lange sluitertijden ontstaat een weergave van de werkelijkheid zoals je die nooit met eigen ogen kan aanschouwen. Dat is natuurlijk ook mogelijk in kleur. Maar door het weghalen van kleuren is het element zelf veel belangrijker geworden. Lange sluitertijden werken extreem goed in zwartwit. Bijkomend voordeel is dat je je geen zorgen hoeft te maken van een eventuele kleurzweem bij de kwalitatief mindere ND-filters. Favoriete filters voor “long exposure” zijn de 5- en 10 stops grijsfilters. Ook het polarisatiefilter is nog steeds onmisbaar onder bepaalde omstandigheden.

Belichtingstijden kunnen makkelijk oplopen tot enkele minuten of zelfs meer. Zet lange sluitertijd-ruisonderdrukking op je camera uit want anders heeft de camera na de opname nog dezelfde tijd nodig om de ruis te verwijderen. In die tijd maak je liever nog een tweede beeld. Een app om sluitertijden te berekenen is een onmisbaar hulpmiddel net als de afstandsbediening. Zo kan je trillingvrij de opname starten en stoppen. Tijdens winderige omstandigheden helpt het om ballast aan je statief te hangen. Dan blijft de camera lekker stabiel. Daarvoor is dat haakje aan de onderzijde van je statief. Als ballast kan de fotorugzak dienen. Toch nog last van enige trilling? Experimenteren met vibratiereductie aan of uit kan het laatste stukje onscherpte wegnemen. Per camera/lenscombinatie zijn de resultaten anders en daarom is het onmogelijk om een algemeen advies te geven.

Seizoen

Alle seizoenen en zeker niet alleen de winter zijn geschikt. Je hoeft niet te wachten tot het landschap mooi wit is om aan zwartwit fotografie te denken. Dit kan het hele jaar door. Eenmaal de mentale knop omgezet ontdek je steeds meer mogelijkheden in het veld. Saaie strakblauwe luchten verworden tot prachtige antracietkleurige vlakken waar lichte onderwerpen perfect tegen afsteken.

Tijdstip

Ook al zo’n fijne. Je mag uitslapen. Zwartwit werkt prima midden op de dag met harde schaduwen, dat geeft lekkere contrasten. Wel jammer dat je de ochtendmist hebt gemist voor die sfeervolle monochrome “look”. Misschien een volgende keer toch vroeg opstaan?

Licht

De verschillende soorten licht hebben zo hun eigen uitwerking op de foto.

• Flinke bewolking zorgt voor diffuus licht en dat geeft een meer soft moody sfeer en laat alle grijstonen beter uitkomen.
• Hard zonlicht geeft sterke contrasten wat resulteert in een harder/killer beeld. Is daardoor heel goed bruikbaar voor abstracte plaatjes door specifiek gebruik te maken van vormen en contrasten.
• Strijklicht laat structuren, op bijvoorbeeld hout, heel mooi uitkomen.
• Waarom stoppen als de dag voorbij is? De nacht zit boordevol mogelijkheden waarbij zwart al volop aanwezig is.

Verder lezen:

Dit tutorial bestaat uit drie delen. Wil je meer lezen kies dan hieronder welk deel je wilt lezen:

Tutorial zwartwit fotografie deel 1: Introductie
Tutorial zwartwit fotografie deel 3: Nabewerking