Menu

Onderdeel van Pixfactory

Verscherpen voor het web in Photoshop

Een van de minst sexy onderwerpen in de nabewerking van je foto’s is verscherping. Verscherpen doet niets met je kleuren of contrasten en maakt je foto dus niet wezenlijk anders of mooier. Toch is het een wezenlijk onderdeel van je workflow! Een foto die niet of niet goed is verscherpt laat niet de details zien die je dure camera en lens hebben gevangen, terwijl een goed verscherpte foto er juist professioneel uit zal zien.
Verscherpen van een foto is de laatste stap in de workflow. Fotograaf: Marijn Heuts

Wat is verscherping?

Wil je een foto verscherpen voor plaatsing op het internet of voor gebruik in een presentatie via een beamer, dan bestaat er een heel eenvoudige manier om je foto’s van exact de juiste hoeveelheid verscherping te voorzien. Voor ik je vertel hoe je dat doet, is het goed eerst kort uit te leggen wat verscherping is, en waarom je die als allerlaatste stap in je workflow zou moeten uitvoeren.

Verscherping is op zich een rare naam, want je kunt een onscherpe foto nu eenmaal niet scherp maken. Wat je wel doet, is de perceptie van scherpte vergroten. In elke foto kan er maar een punt in de diepte zijn dat exact scherp is, en dat is het punt waarop je hebt scherp gesteld. Al het andere valt in meer of mindere mate buiten de scherpte. En daar zit hem de crux. Hoe dichter iets tegen het scherpstelvlak aan zit, hoe minder de details uitgesmeerd worden. Tot het moment dat onze hersenen ze weer als scherp ervaren: de al genoemde perceptie van scherpte.

De foto voor verscherping. Fotograaf: Marijn Heuts

In de nabewerking kunnen we die perceptie een handje helpen. Belangrijk is te weten wat scherpte eigenlijk is. Scherpte is een dunne en harde contrastrand tussen twee aangrenzende delen. De aftekening die zo ontstaat ervaren wij als scherpte. Zie het als een donkere en een lichte lijn naast elkaar. Hoe dunner de lijn, hoe fijner de details die je ervaart. En hoe groter het contrastverschil (licht/donker) tussen de lijnen, hoe scherper we de details ervaren. Met die twee gegevens ga je je foto verscherpen. Je gaat op zoek (of laat Photoshop op zoek gaan) naar de bestaande contrastranden in de foto, en die ga je versterken. De mate waarin je de donkere delen donkerder maakt en de lichte delen lichter, bepaalt hoe veel scherper de foto er uit ziet. De dikte van de contrastlijnen die je gaat aanzetten bepaalt hoe fijn de verscherping wordt. Een portret van een kind heeft bijvoorbeeld minder fijne details nodig dan een bladerdek van een boom.

Wanneer verscherpen?

Waarom moet je aan het einde van je workflow pas verscherpen? De dikte van de contrastlijnen die je gaat aanpakken is, naast de inhoud van de foto, ook afhankelijk van de resolutie. Een foto van 6000px breed heeft dikkere verscherpingsranden nodig dan een foto van 800px breed. Zou je nu eerst de 6000px foto verscherpen en de foto dan verkleinen, dan verlies je de verscherping weer. Waarom? Omdat bij het verkleinen pixels worden samengevoegd, uitgemiddeld als het ware. Je zo precies bepaalde verscherping (contrastranden) vlakken uit en de scherpte is weer weg. Bovendien heeft een kleine foto sowieso een kleinere detaillering nodig in de verscherping dan een grote foto.

Met die informatie zal je dus in principe elke foto naar behoefte moeten verscherpen. In de meeste verscherpingsgereedschappen vind je daarvoor een hoeveelheid (hoeveel donkerder en lichter maak ik de contrastranden), een straal (hoe breed worden de contrastrandjes aangezet) en een drempel (hoe groot moet het al bestaande contrast zijn, wil het verder aan gezet mogen worden). Met die drie schuiven kun je de verscherping per foto regelen. Met wat oefening gaat dat echt wel lukken.

Verscherpen in Photoshop

Er is ook een grove en snelle manier die gek genoeg voor bijna alle foto’s erg goed werkt. Dupliceer eerst de laag met de afgewerkte foto (nog op volledig formaat!).

Eerst de foto naar een factor 1,67 omzetten. Fotograaf: Marijn Heuts

Verklein nu de foto naar 1,67x het gewenste eindformaat. Een foto van uiteindelijk 800px breed wordt dus nu 1333px breed. Ga vervolgens naar filter>verscherpen>verscherpen. Je kunt hier inderdaad niets regelen! Ga nog een keer naar filter>verscherpen>verscherpen. Het resultaat zal vreselijk oververscherpt ogen.

Nu ziet de foto er volledig oververscherpt uit. Fotograaf: Marijn Heuts

Geen paniek. We verkleinen nu de foto naar de gewenste 800px. Door het verkleinen wordt de verscherping als het ware in elkaar gedrukt en eindigt op een mooie hoeveelheid die precies alle details laat verschijnen. Is het toch nog te veel, verlaag dan de dekking van de nieuwe laag naar het gewenste percentage. Met een laagmasker kun je eventueel de verscherping er lokaal in- of uitschilderen.

Het lagenpallet. Fotograaf: Marijn Heuts

Voeg tenslotte alle lagen samen en sla de foto op als jpg. Klaar! Je zou bovenstaande kunnen opnemen als handeling zodat je met een druk op de knop alle bewerkingen in eens laat uitvoeren.

Facebook

Oh ja, ga je de foto uploaden naar Facebook of iets dergelijks, dan is al je harde werk voor niets geweest, omdat de foto voor plaatsing nog eens door de molen wordt gehaald om de bestandsgrootte te verkleinen.

Voor en na

Nog een keer de foto voor verscherping. Fotograaf: Marijn Heuts
En dezelfde foto na het verscherpen. Fotograaf: Marijn Heuts

8 reacties

  1. Moeilijk stuk, wil het graag begrijpen Marijn.
    – de verkleinde foto uit LR naar PS.
    – Dan de foto verkleinen met factor 1.67 (dus bv 1624 pix terug naar 970pix)??
    – dan verscherpen > verscherpen (en evt wat terugschroeven)
    – lagen samenvoegen
    – en dan….?? exporteren als jpg met 1624 pix? of blijft het 970pix, of kun je nog andere hoeveelheid pix kiezen)
    hartelijke groet, ilse

  2. In LR (waar ik beter thuis ben en veel in doe) kan het op deze manier niet omdat je werkt met volledige bestand. Heb je daar tip voor? Of toch maar naar PS overschakelen voor deze stap.

    1. In LR verscherp je in de Ontwikkel module inderdaad het hele bestand. Verscherp daar dan ook maar beperkt, alleen als het echt nodig is. Verscherpen voor een JPG doe je in de Export-module. Ik zal kijken of ik daar de komende maand een tutorial aan kan wijden!

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

8 reacties

  1. Moeilijk stuk, wil het graag begrijpen Marijn.
    – de verkleinde foto uit LR naar PS.
    – Dan de foto verkleinen met factor 1.67 (dus bv 1624 pix terug naar 970pix)??
    – dan verscherpen > verscherpen (en evt wat terugschroeven)
    – lagen samenvoegen
    – en dan….?? exporteren als jpg met 1624 pix? of blijft het 970pix, of kun je nog andere hoeveelheid pix kiezen)
    hartelijke groet, ilse

  2. In LR (waar ik beter thuis ben en veel in doe) kan het op deze manier niet omdat je werkt met volledige bestand. Heb je daar tip voor? Of toch maar naar PS overschakelen voor deze stap.

    1. In LR verscherp je in de Ontwikkel module inderdaad het hele bestand. Verscherp daar dan ook maar beperkt, alleen als het echt nodig is. Verscherpen voor een JPG doe je in de Export-module. Ik zal kijken of ik daar de komende maand een tutorial aan kan wijden!

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: