Menu

Onderdeel van Pixfactory

19 invasieve exoten

Op dit moment (15 t/m 24 juni) is het is de Week van de Invasieve Exoten. Een mooie gelegenheid om deze gasten eens goed in de spotlights te zetten!
Invasieve Exoten
Muskusrat(Ondatra zibethicus) Fotograaf: Paul van Hoof

Nog meer ongenode gasten

Eerder stonden we al stil bij de uitbreiding van onze biodiversiteit door soorten die we liever kwijt dan rijk zijn. Soorten die bewust of onbewust van andere werelddelen naar hier zijn gebracht. De redenen hiervoor zijn legio; ontsnapte dieren uit gevangenschap, planten uit tuincentra en vijvers, versleepte planten en dieren met ballastwater van schepen of meegelift uit vakantielanden of soorten die opeens Nederland kunnen bereiken doordat barrières worden opgeheven, bijvoorbeeld door het graven van kanalen.

Soms zijn dat soorten die niet zijn aangepast en bij gebrek aan geschikte leefomstandigheden weer verdwijnen. Vaak echter komen dergelijke exoten uit vergelijkbare klimaatzones als hier, vooral uit China en Noord-Amerika. Die soorten doen het qua klimaat prima hier en zijn dus ideaal voor in de tuin of andere doeleinden. Vaak gaat dat goed, maar vaak ook niet. Sommige planten groeien snel (woekeren) en het ontbreekt aan dieren (zoals rupsen) die de planten eten; Dieren kunnen zich voortplanten en bij gebrek aan natuurlijke vijanden kan dat heel snel gaan. Het gevolg is dat de soorten zich snel uitbreiden en eigen inheemse soorten verdringen: de soorten worden invasief. Op dat punt moeten de soorten worden bestreden. Vaak lukt dat niet goed en is het dweilen met de kraan open.

Wij kunnen helpen door geen dieren mee te nemen uit vakantielanden, geen schadelijke planten en dieren te kopen voor in de vijver en beide vooral niet in de sloot te dumpen!

Voor de duidelijkheid, we hebben het hier niet over soorten die zelfstandig ons land bereiken door onder meer klimaatverandering. Dergelijke oprukkende soorten horen hier thuis, zijn meestal wel goed aangepast en hebben wel natuurlijke vijanden. Deze soorten vormen een verrijking van de natuur en vormen geen problemen.

1. Halsbandparkiet

Als ontsnapte kooivogel zijn ze in onze streken in de natuur terecht gekomen. De van oorsprong Indische en Centraal Afrikaanse soort is een holenbroeder. Met name in stadsparken met oude bomen met holtes heeft de halsbandparkiet zich weten te vestigen en -soms massaal- weten uit te breiden. Andere holenbroeders, zoaals mezen en spechten, lopen het risico verdreven te worden. In met name Amsterdam en Den Haag is de soort inmiddels een vertrouwde, maar luidruchtige verschijning. De soort rukt op naar het oosten.

Halsbandparkiet Psittacula krameri
Halsbandparkiet (Psittacula krameri).

2. Damhert

Deze hertensoort komt in grote delen van het land voor, met de grootste populaties in de duinen en op de Veluwe. Oorspronkelijk hoort de soort wel thuis in West-Europa, maar is met de laatste ijstijd verdwenen. De huidige populaties hebben een gevarieerde oorsprong. Ze werden ingevoerd door de Romeinen, uitgezet voor de jacht en zijn ontsnapt uit hertenkampjes. Dat maakt het damhert een dubieuze inheemse soort.

Damhert dama dama
Damhert (Dama dama).

3. Fazant

De fazant komt al zo lang in Nederland voor dat hij als inheems beschouwd kan worden, maar dat zijn ze oorspronkelijk niet. Ze komen van oorsprong wel voor in het uiterste oosten van Europa. De Romeinen verspreidden de soort over geheel Europa en later werden de vogels veelvuldig uitgezet voor de jacht.

Fazant Phasianus colchicus
Fazant (Phasianus colchicus).

4. Watercrassula

Dit plantje vormt een zeer grote bedreiging. De plant is afkomstig uit tuincentra en heeft zijn oorsprong in Australië. De soort kan zowel op land als onder water groeien en komt daardoor in allerlei milieus. In pionierstadia, bijvoorbeeld na het opschonen van poelen, kan de soort explosief uitbreiden en een alles verstikkende mat vormen. Daarbij komt dat elk stukje blad, takje of worteltje weer uitgroeit. Daardoor verspreid de plant makkelijk en is vrijwel niet te bestrijden.

Watercrassula Crassula helmsii
Watercrassula (Crassula helmsii).

5. Ongelijkbladig vederkruid

Een Amerikaanse waterplant die dichte matten onder water kan vormen. Doordat hij sterk op inheemse vederkruiden lijkt wordt hij vaak niet herkend en over het hoofd gezien. Een soort die zich sterk uitbreidt in Nederland.

Ongelijkbladig vederkruid Myriophyllum
Ongelijkbladig vederkruid (Myriophyllum).

6. Indische gans

Net als de vorige vogelsoort is de Indische gans ontsnapt uit volières. In de jaren ’80 van de vorig eeuw werden de eerste broedgevallen gemeld. De aantal nemen zo langzaam toe dat de soort geen bedreiging vormt voor de inheemse soorten. Alleen ’s winters zijn er meer Indische ganzen in ons land.

Indische gans Anser indicus
Indische gans (Anser indicus)

7. Veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje

Dit ‘schattige’ kevertje is ingevoerd als biologische bestrijder van bladluizen in de tuinbouw en ontsnapt. De soort heeft zich razendsnel uitgebreid en is nu overal in het land te vinden. Opvallend is het massale overwinteren van de soort. Verder valt hij juist niet op, omdat hij enorm variabel is en op meerdere inheemse soorten kan lijken. De soort is schadelijk om twee redenen. Hij eet behalve bladluizen ook larven en eitjes van insecten, waaronder die van inheemse lieveheersbeestjes. En hij draagt een schimmel bij zich die dodelijk is voor inheemse soorten.

Veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje Harmonia axyridis
Veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje (Harmonia axyridis).

8. Zoetwaterkwal

Een kwal in zoet water? Logisch dat dat niet bekend klinkt, hij hoort hier ook niet thuis. Het kleine zoetwaterkwalletje van 2 cm doorsnee is een Chinees die hierheen gekomen is met ballastwater van schepen. Hij is voor ons ongevaarlijk, maar kan flinke aantallen bereiken. Naar alle waarschijnlijkheid een ongevaarlijke uitbreiding van onze fauna.

Zoetwaterkwal Craspedacusta sowerbii
Zoetwaterkwal (Craspedacusta sowerbii).

9. Wasbeer

Zeker een bekende soort, maar niet uit onze natuur. Toch hebben deze Amerikaanse makkers in Oost-Europa al langer voet aan de grond en zijn met een westwaartse opmars bezig. In Nederland zijn steeds meer wasbeer-waarnemingen.

Wasbeer Procyon lotor
Wasbeer (Procyon lotor).

10. Rosse stekelstaart

Deze Amerikaanse watervogels broeden in ons land sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw, nadat ze uit watervogelcollecties zijn ontsnapt. Vooralsnog houden ze stand, maar het aantal broedparen blijft beperkt. De soort vormt dan ook geen bedreiging voor inheemse watervogels.

Rosse stekelstaart Oxyura jamaicensis
Rosse stekelstaart (Oxyura jamaicensis).

11. Zwarte zwaan

Precies hetzelfde als voor de rosse stekelstaart geldt voor de zwarte zwaan. De oorsprong van deze Australische soort ligt eveneens in de watervogelhouderij. Hoewel de aantallen iets hoger liggen breidt de soort niet verder uit.

Zwarte zwaan Cygnus atratus
Zwarte zwaan (Cygnus atratus).

12. Waterhyacinth

Deze fraai bloeiende plant is wereldwijd één van de grootste probleemsoorten doordat hij dichte matten op wateren vormt en watergangen kan verstoppen. Het is echter een tropische plant die in Nederland de winter niet overleeft. Daardoor vormt hij hier geen probleem.

Waterhyacinth Eichhornia crassipes
Waterhyacinth (Eichhornia crassipes).

13. Springkikker

Deze soort komt van nature in West-Europa voor, maar niet in Nederland. Hij is waarschijnlijk bewust uitgezet in Drenthe en heeft zich daar flink verspreid. De springkikker lijkt sterk op de inheemse bruine kikker. Of hij deze soort verdringt is onduidelijk maar niet waarschijnlijk.

Springkikker Rana dalmatina
Springkikker (Rana dalmatina).

14. Aziatische modderkruiper

Deze soort is waarschijnlijk als vrijgelaten aquariumvis in de Nederlandse natuur terecht gekomen. Hij dook voor het eerst op in een Limburgse beek en is van daaruit, ondanks pogingen om hem weg te vangen, aan een opmars begonnen.

Modderkruiper Misgurnus anguillicaudatus
Modderkruiper (Misgurnus anguillicaudatus).

15. Gestreepte Amerikaanse rivierkreeft

In het lijstje van exotische rivierkreeften uit de vorige editie is dit de laatste ‘aanwinst’. Destijds nog op één plek in het land te vinden, nu sterk aan het uitbreiden en vaak massaal aanwezig.

Gestreepte Amerikaanse rivierkreeft Procambarus acutus/zonangulus
Gestreepte Amerikaanse rivierkreeft (Procambarus acutus/zonangulus) .

16. Grijs kronkelsteeltje

Ook wel tankmos genoemd, vormt een grote bedreiging voor met name stuifzanden en heidevelden. Open zand wordt door deze soort gekoloniseerd en er worden dichte matten gevormd. Stuivend zand verdwijnt en andere soorten krijgen geen kans meer.

grijs kronkelsteeltje Campylopus introflexus
Polletje stuikheide (Calluna vulgaris) tussen grijs kronkelsteeltje (Campylopus introflexus).

17. Muskusrat

De soort is begin vorige eeuw vanuit Noord-Amerika voor zijn bont naar Europa gehaald. Daar heeft hij zich enorm uitgebreid en richt ook de nodige schade aan. Intensieve en langdurige vangacties hebben geleid tot een forse afname van de soort. In België is de daling nog sterker en lijkt hij bijna uitgeroeid.

Muskusrat Ondatra zibethicus
Muskusrat(Ondatra zibethicus) Fotograaf: Paul van Hoof

18. Grijze eekhoorn

Deze Amerikaanse soort vormt in Engeland een enorm probleem. In het grootste deel van het land is daar de rode eekhoorn verdrongen en komt alleen de grijze eekhoorn nog voor, mede doordat de grijze eekhoorn minder vatbaar is voor ziektes, maar deze wel kan overdragen op de rode eekhoorn. Hier loopt het gelukkig niet zo’n vaart en is de verspreiding beperkt.

Grijze eekhoorn Sciurus carolinensis
Grijze eekhoorn (Sciurus carolinensis).

19. Buxusmot

Een recentere nieuwe gast in ons land is de buxusmot. Ongeveer 10 jaar geleden is de soort via Duitsland naar ons land gekomen, waar hij was geïmporteerd met buxus uit Azië. De soort rukt enorm snel op en is nu in meer dan de helft van het land te vinden, vooral in het midden en zuiden. De soort is zeer destructief op buxus. De rupsen vreten deze geheel kaal en laten een bruine buxus vol spinsels over. Hier verpoppen ze ook. De vlinders zoeken nieuwe struiken op en de cyclus begint opnieuw. De opmars ging zo snel omdat er geen natuurlijke vijanden zijn, zoals sluipwespen. Langzaam beginnen inheemse soorten, zoals mezen en eksters te leren dat ze de rupsen kunnen eten. Daarmee is er hoop dat de plaag in de toekomst in toom wordt gehouden.

Buxusmot Cydalima perspectalis
Buxusmot (Cydalima perspectalis) . Fotograaf: Paul van Hoof

Meer informatie over de Week van de Invasie Exoten.

Eén reactie

  1. Goed dat hier aandacht voor is, deze natuurvervalsing. Alleen kwalificeren volgens mij geen van de genoemde vogels op de halsbandparkiet na als invasief.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Eén reactie

  1. Goed dat hier aandacht voor is, deze natuurvervalsing. Alleen kwalificeren volgens mij geen van de genoemde vogels op de halsbandparkiet na als invasief.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: