Hallo meneer de uil

Kleinste uiltje in Nederland

Het wachten is op een bijzondere vogel. Al lang heb ik de wens om steenuilen te fotograferen. Het kleinste uiltje in Nederland met een heel koddig uiterlijk. Grote gele ogen die ontzettend boos en fel kunnen kijken. En tegelijkertijd heel vertederend kan overkomen. Een vogel waar je op slag verliefd op kunt worden. Een vogel die je makkelijk over het hoofd ziet, laat staan mooi kunt fotograferen. Om deze wens in vervulling te laten gaan ben ik op bezoek bij Hans Menop, natuurfotograaf en eigenaar van Noctua Nature Hides, aanbieder van fotohutten voor het fotograferen van steenuilen en kerkuilen.

Stofbad

Ik zit nog geen half uur in mijn schuiltentje als de eerste steenuiltjes verschijnen. Volkomen geruisloos zit er plotseling een steenuiltje in de dode appelboom voor de schuiltent. Naast de volwassen vogel zijn er twee oudere jongen in de omgeving aanwezig. De komende twee uur vliegen de vogels bij vlagen af en aan. Het spektakel is helemaal compleet als één van de jongen vlak voor de schuiltent een stofbad gaat nemen. Een prachtig moment om niet gauw meer te vergeten. Ik maak prachtige foto’s en films en geniet volop van deze bijzondere vogels. De ochtend vliegt voorbij.

Hier zie je een video van een steenuil die een zandbad neemt.

Afwezig of gemist?

Eenmaal thuis bekijk ik de mooie platen op mijn computer. Ik vraag me af waarom ze eigenlijk niet bij ons in de directe omgeving zitten. Ik woon in een klein buurtschap in Usselo net buiten Enschede, met actieve boerenbedrijven, heel veel houders van paarden en pony’s en veel kleinschalig landschap met rommelige erven. Een ideale leefomgeving voor steenuiltjes zou je zeggen. Maar ik zie ze nooit. Mis ik ze simpelweg doordat ze zo klein zijn of zitten ze er niet?

Bosuil en kerkuil

Dit in tegenstelling tot andere uilensoorten. Ik hoor bijna dagelijks bosuilen rondom mijn boerderij en zie deze in de schemer ook regelmatig vliegen. En heel zelden zie ik een kerkuil. Ook deze komen bij ons voor. Geweldige vogels om te zien, deze spoken van de nacht. Ook hier heb ik bij Hans op de boerderij al eens een uitgebreide fotosessie van gemaakt. Een verslag hiervan en veel meer foto’s kun je bekijken op mijn website.

Het plan …

Wat langer filosoferend over het ontbreken van de steenuiltjes komt langzaam het plan boven om hier actief mee aan de gang te gaan. Zou er misschien de mogelijkheid zijn om zowel de steenuil als de kerkuil op ons eigen terrein te laten vestigen. Mooier nog, ze te laten broeden op ons erf. Wat zou het geweldig zijn als zoiets zou lukken. Hoe zou ik zoiets aan moeten pakken?

Leefomgeving

Een eerste vereiste is natuurlijk om de leefomgeving in orde te maken. Aan welke eisen moet dit voldoen wil het terrein geschikt zijn voor de uilen om zich definitief te vestigen. Voor de kerkuil verwacht ik geen probleem. Aangezien we deze al zo nu en dan zien weet ik eigenlijk wel zeker dat het jacht- en leefterrein voor deze dieren geschikt is. Het gaat hier dus puur om de juiste broedgelegenheid op mijn grond aan te bieden. Deze moet in ieder geval rustig gelegen en veilig zijn. Met liefst twee broedkasten kort bij elkaar. Kerkuilen willen graag van kast wisselen als het eerste nest met jongen bijna groot gebracht is.

Aanpassen van de schuur

Nu heb ik op mijn erf een grote landbouwschuur staan, waar de mogelijkheid is om nestkasten in op te hangen. Het mooiste is als dit in de schuur kan, rustig, donker, droog en veilig. En veel prooidieren rond de schuur. De toegankelijkheid van de schuur is echter een probleem. Er zit geen opening in. Maar dat is eenvoudig te verhelpen. We zagen een groot deel boven de deuren weg, zodat hier toegang is voor vogels. En dus ook voor kerkuilen. Dit is afgelopen jaar gedaan. En twee maanden terug hebben we voor het eerst ontlasting gevonden in de schuur wat zeer waarschijnlijk van een kerkuil is. Sinds enkele weken zijn er nu twee nestblokken in de schuur opgehangen. Heel spannend om te zien of er zich de komende jaren een kerkuil gaat vestigen. Ik heb er een wildcamera bij gehangen, nu maar eens regelmatig checken of de huurders zich aanmelden.

Plan steenuil

De steenuil is lastiger, deze heb ik tot dusverre nog niet gezien in mijn buurtschap. Wel in naastgelegen buurtschappen. Waarom bij ons dan niet. Met het voedselaanbod zit het volgens mij wel goed. Veel paarden met bijbehorende mest, langere graslanden en daardoor aanbod van voedsel zoals kevers, wormen en muizen. Meerdere weidepoelen, meerdere houtwallen. Allemaal omstandigheden waar een steenuil zich in thuis zou moeten voelen. Na het rondlopen van het gebied met een uilenkenner komen we tot de conclusie dat het grootste probleem het ontbreken van voldoende nestgelegenheid is.

Nestkasten

Maar dat is op te lossen. Op dit moment ben ik bezig een serie nestkasten te maken om aan deze eis te gaan voldoen. Door in overleg en samenwerking met meerdere bewoners van mijn buurtschap straks op geschikte locaties nestkasten op te hangen hoop ik dat we de komende jaren wel steenuiltjes kunnen aantrekken. De geschikte locaties ga ik binnenkort scouten in samenwerking met de uilendeskundige. En dan zou het toch moeten lukken om dit mooie uiltje aan te trekken in het buitengebied van onze buurtschap.

Kortom een ontzettend gaaf project om de komende jaren mee bezig te zijn. Om een bijdrage te leveren aan het herstel van de natuur en wie weet om in de nabije toekomst op het eigen erf mooie foto’s te kunnen maken van deze intrigerende uilensoorten. Zijn er lezers onder jullie die ook met dit soort projecten bezig zijn? Zo ja, dan ben ik daar zeker in geïnteresseerd.

Fotogroet Jan