Het wijzende vingertje: How Dare You!

Voor wie het gemist mocht hebben, de emotionele speech is hier terug te kijken.

Laat ik beginnen met te vermelden dat mijn column deze keer wat politiek gekleurd is, en minder natuurfotografisch. Het is niet vanuit mijn fotografie geschreven maar hoe ik de wereld om mij heen als fotograaf soms ervaar. Dit verhaal heeft mij al heel lang beziggehouden… volgende keer weer over fotografie.

How dare you!

Deze inmiddels gevleugelde kreet slaat wat mij betreft niet meer op Greta’s oorspronkelijke publiek maar op de duizenden reacties die erop volgen. Putin is nog het aardigst met zijn reactie: “Nobody explained to Greta that the modern world is complicated and complex.“ De grote Trump maakt haar meteen belachelijk: “She seems like a very happy young girl looking forward to a bright and wonderful future. So nice to see!“. Groot is mijn verbazing als ik de hoeveelheid haatreacties zie. Zo klaagt een leraar dat hij zijn geweer niet bij zich heeft en wordt haar optreden vergeleken met nazistische propaganda. Ex TopGear presentator Jeremy Clarkson is vooral angstig voor de autoliefde “She’s an idiot. Going round saying we’re all going to die, that’s not going to solve anything, my dear.” Sterker nog, “go back to school and shut up!”

Waar komt dat vandaan? Een kind staat op, en in haar onschuld en met passe draagt ze haar boodschap uit. In plaats van naar die boodschap te luisteren, wordt ze persoonlijk aangevallen… het grote zoeken naar inconsequenties is begonnen. Zo twittert broadcaster en journalist Julia Hartley-Brewer naar aanleiding van een foto van Greta op de zeilboot: “Erm, isn’t that a nice big single use plastic water bottle right behind you? It’s soooo difficult to keep up with what the eco warriors say we are and aren’t allowed to do these days…“. De omstreden Braziliaanse president Bolsonaro twittert zelfs een gephotoshopt beeld van Greta etend in de trein met op de achtergrond hongerige Afrikaanse kinderen met als begeleidende tekst “You stole my childhood’ said the girl financed by George Soros’ Open Society.” Dezelfde foto wordt tevens gebruikt om Greta onderuit te halen omdat er plastic flesjes op het tafeltje staan. Het gaat niet meer om wát ze zegt maar of álles wat ze doet wel past bij haar boodschap.

Iedere mogelijke inconsequentie wordt aangegrepen voor het wijzende vingertje…. How Dare You!

Vegetariër met leren schoenen

Het tumult rond Greta doet mij denken aan mijn studietijd. Ik maakte in Wageningen kennis met een meisje met… ook twee vlechtjes. Ze werd door mijn kamergenoten beschreven als ‘het vegetarische meisje’. Bedenk, het is 1995, vegetariërs waren toen nog aliens en vegetarisch eten zoiets als brood zonder beleg. Eén van mijn kamergenoten zei meteen tegen haar: “ja, maar je draagt wel leren schoenen?“. Meteen het wijzende vingertje. Ze maakte voor zichzelf een keuze om iets goeds te doen, het kan altijd beter en meer maar ze deed wel een grote eerste stap. Geen verwijten naar ons, alleen een keuze voor haarzelf.

En dan toch meteen dat wijzende vingertje… How Dare You!

Jij hebt een zelf vervuilende auto

Jaren later was heel Nederland blij omdat we eindelijk 130km/u mochten rijden. Het heeft mij altijd verbaasd, immers bij 130km/u gaat je auto meer verbruiken, ben je dus netto meer geld kwijt én betaal je meer belasting (dan laat ik de extra milieubelasting nog zelfs achterwege). Daarnaast is de snelheidswinst ten opzichte van 120km/u maar marginaal (reken maar na: 4 minuten per 100 km). Toch was het een reden voor veel mensen om op bepaalde partijen te stemmen. Toen ik daarover een bericht plaatste om de consequentie van deze maatregel voor te rekenen, namelijk dat je blijkbaar blij bent om meer belasting te betalen voor nauwelijks tijdswinst en meer milieubelasting, kreeg ik als één van de reacties: “Hoort wie het zegt, hij rijdt zelf in een vervuilende oude auto.“. Klopt mijn auto komt uit 1974, ben ik mij geheel van bewust. Buiten dat ik daar maatregelen voor probeer te nemen (rijden maar 10.000 km/jaar, 100km/u, nooit korte stukjes en compenseren onze CO2)… dat was niet de point. Het ging niet om het vervuilen.

Mijn open redenatie was blijkbaar een uitnodiging voor het wijzende -jij-bak-vingertje… How Dare You!

PS 1: Inmiddels is door verkeersdeskundigen duidelijk geworden dat juist de hogere maximum snelheid leidt tot veel files en daarmee effectief langere reistijden.

PS 2: As We Speak krijg ik nu te horen dat het kabinet maatregelen heeft getroffen om terug te gaan naar 100 km/u, met als reden de stikstofverlaging. Voor mij geen probleem, ik rij toch al niet sneller.

Vliegen als natuurfotograaf, dat kun je niet maken!

Vlak vóór de speech van Greta, plaatste ik in mijn enthousiasme een bericht over mijn aankomende reis naar Centraal Finland. Met een paar kleurrijke beelden van de Finse Indian Summer maakte ik mijn volgers erop attent dat er nog één plekje vrij was. Eén van mijn ‘vrienden’ reageerde echter omgekeerd: hoe ik mijzelf natuurfotograaf durfde te noemen en dan wel ging vliegen? Hij had veel van mijn columns gelezen en dit viel hem enorm tegen. Geen vragen over hoe ik (wij) omgaan met het vliegen, of wij CO2 compenseren of zelfs wat wij doen voor het klimaat. Zelfs na een dappere poging van mij om uitleg te geven bleef de stugge volharding.

Het ongevraagde wijzende vingertje… How Dare You!

Haatreacties als gezelschapsspel

Waar komt dit toch vandaan? Wanneer iemand zijn hoofd boven het maaiveld uitsteekt is dat blijkbaar een uitnodiging om hem/haar zo snel mogelijk een kopje kleiner te maken. Wanneer je een boodschap hebt, wordt niet naar die boodschap geluisterd maar gezocht naar mogelijke inconsequenties zodat er uitgebreid kan worden ge-jij-bakt. Waar komt het idee vandaan dat een stap in de goede richting is reden om te aan vallen?

Schrijver en columnist Tommy Wieringa schrijft over Greta (bron: parool): “Haar boodschap is zo onheilspellend en verontrustend dat veel mensen die liever niet horen. Ze bevuilen liever de boodschapper dan dat ze naar haar luisteren.” Of zoals Leo Lucassen, historicus en professor bij Leiden University twittert: “Greta is voor een bepaalde categorie mannen een ideaal doelwit, zodat ze niet over klimaatverandering hoeven na te denken en lekker honderddertig kunnen blijven rijden zonder schuldgevoel“. Volgens Wierenga (bron: AD): “Het is een soort gezelschapsspel geworden om mensen die opkomen voor het ideaal van minder broeikasgasuitstoot te betrappen op inconsequenties […] Zo raakt het doel van een beter milieu in diskrediet: als de vertegenwoordiger niet deugt, zal zijn motief ook wel niet deugen. […].”

Je wijzende vingertje zegt alles over jezelf

Daar hebben de heren Wieringa en Lucassen een goed punt, door het wijzende vingertje kun je de aandacht van jezelf afleiden. Wanneer het je lukt om ‘fouten’ te vinden bij Greta, de vegetariërs, voorvechters van lagere snelheid of natuurfotografen kun je heerlijk achterover zitten: “zij zijn ook niet voor 100% goed, dus waarom zou ik wat moeten doen?” Denk aan de redenatie: “zo lang de grote bedrijven vervuilen, waarom zou ik dan privé moeite moeten doen?” Dit zegt eigenlijk alles over jezelf! Misschien weet je best dat de boodschap waar is en eigenlijk vind je dat je zelf ook iets zou moeten doen. Maar omdat je dat niet durft / kunt / wilt ga je zoeken naar de inconsequenties van de boodschapper en wijs je lekker met je vingertje. Je praat daarmee je eigen gedrag goed en legt de verantwoordelijkheid buiten jezelf.

Ben je zo’n hater? Zo iemand die meteen met het wijzende vingertje klaarstaat, zelfs als wat er gezegd wordt niet eens persoonlijk aan jou geschreven is? Denk dan eerst een na voor je reageer en durf eerst écht te luisteren naar de inhoud. Wat wordt er gezegd en wat kun jij zelf doen? Zie het positieve van de boodschapper en zet zelf ook een eerste stap. Samen staan we sterk!

Mocht je toch nog frustie blijven van Greta? Dan heeft ABC News (Australia) speciaal voor jou een The Greta Thunberg Helpline in het leven geroepen. Satire maar helaas met dikke kern van waarheid.

Groet, Johan

p.s. met dat vegetarische meisje met die vlechtjes heb ik inmiddels twee meiden waarvan één nu ook vegetarisch is.